Anno 2025 gaan pubers sneller voor het serieuze criminele werk: 'Vroeger een winkeldiefstal. Nu een aanslag met explosieven'

Een carrière in het criminele circuit startte vroeger meestal met een winkeldiefstal. Nu hangen jongens van amper zestien jaar oud explosieven aan deuren. Jeugdagent David Tapirima en netwerkspecialist Gregory Geene krijgen steeds meer te maken met tieners die het vuile werk van grote criminelen moeten opknappen. "Nu is het een explosief. Maar wat is het volgende?", aldus Tapirima in de podcast van Stand van Nederland: Wereld op Scherp.

Het is een trend om niet bepaald trots op te zijn. Nergens in Europa worden zoveel aanslagen met explosieven gepleegd als in Nederland. De teller stond in de eerste acht maanden van het jaar op 935. Vaak gaat het om criminele vergeldingsacties, maar inmiddels wordt het middel ook ingezet na verbroken liefdesrelaties.

Vijf ingrediënten die bomaanslagen in Nederland populair maken. Luister nu naar de podcast van Stand van Nederland: Wereld op Scherp:

Criminelen weten jongens tussen de veertien en twintig jaar oud te ronselen om de daadwerkelijke aanslag te plegen. "Deze jeugdigen worden gezien als dader, maar wij zien ze als slachtoffer", vertelt jeugdagent Tapirima, die actief is in Amsterdam-Zuidoost.

Netwerkspecialist Geene: "Facilitators kijken naar jongeren in een kwetsbare positie, die het thuis niet lekker hebben of met bepaalde groepen omgaan. Daar hebben ronselaars een neus voor. Ik maak de grove vergelijking met pedofielen. Die weten ook precies welke kwetsbaren ze moeten vinden."

Ook sociale media maken het makkelijk. "Je kind kan naast je op de bank zitten en op Telegram reageren op een klus om explosieven te plaatsen. We hebben de meest betrokken ouders gehad die helemaal niets door hadden", aldus Geene. Hij vertelt dat tieners helemaal niet uit armere wijken hoeven te komen. Ook jongeren die financieel helemaal niets te klagen hebben, maken zich schuldig aan dergelijke delicten. "Voor de spanning bijvoorbeeld."

Goede cijfers op school

Het baart Geene zorgen dat 'het instapdelict' voor tieners direct zo ernstig is. "Vroeger had je een jeugdige die iets uit een winkel stal, vervolgens een fietsendiefstal, daarna een autokraak, een woninginbraak, een paar jaar later drugs en misschien later - als hij doorgegroeid is - een levensdelict. Nu zien we dat het instapdelict direct het uithalen van drugs of het plaatsen van een explosief is. Soms kennen we een jeugdige helemaal niet als hij in beeld komt. Een lege kaart. Dan ga je je afvragen: hebben we hem ooit op straat gezien of gecontroleerd? Nee, nooit. Gewoon een prima jeugdige, goede cijfers op school, maar op één of andere manier plaatst hij een explosief. De opbouw is weg. Het is makkelijk om bij de grote jongens terecht te komen."

'Vals ego'

De jeugdagent vult aan: "Als je succes boekt met strafbare feiten, groei je er ook in. Op een gegeven moment wordt iets normaal voor je. Nu is het een explosief, maar wat is het morgen? Daar moeten we meer bij stilstaan."

Tapirima vervolgt: "Ik zeg altijd tegen jeugdigen: het grootste risico is dat het lukt. 'Huh, het is toch goed als ik niet gepakt word?', is de reactie. Nee, dat klopt, maar je bouwt een vals ego op. En dat zal je voor de rest van je leven achtervolgen."