Henri Bontenbal wil Onderwijsinspectie 'tools' geven en niet sleutelen aan Artikel 23: 'Mijn angst is dat je bijzonder onderwijs weggooit'

CDA-leider Henri Bontenbal wil de Onderwijsinspectie waar nodig meer gereedschap geven om ervoor te zorgen dat alle leerlingen zich veilig voelen op school. Daarvoor is het volgens hem niet nodig om te sleutelen aan grondwetsartikel 23, dat de vrijheid van onderwijs regelt. "Mijn angst is dat je dan ook weggooit, namelijk bijzonder onderwijs", zegt de christendemocraat.

Bontenbal was dinsdag te gast bij Nieuwsuur, waar hij werd geconfronteerd met een filmpje van een oud-leerling van een reformatorische school, die vertelde dat hij wel uit de kast mocht komen, maar dat dat in de praktijk niet altijd mogelijk was. Bontenbal zei dat scholen het recht hebben om de grondwettelijke vrijheid van onderwijs te laten schuren met het verbod op discriminatie.

Bovendien zei Bontenbal dat ouders ervoor kunnen kiezen een leerling naar een andere school te sturen. "Ze kunnen hem niet dwingen dat leven te leiden", doelde hij op de school. "Hij krijgt alleen in de klas een religieuze visie, die niet de mijne is."

'Veiligheid leerling niet strijdig met Artikel 23'

In Goedemorgen Nederland op NPO 1 komt Bontenbal deels terug op zijn woorden, wat hij woensdagavond al deed in Vandaag Inside. "Dat zinnetje 'hij kan naar een andere school', was gewoon geen goed zinnetje. Het is niet waar: je kunt niet van een jongere vragen dat hij dat doet. Vaak is de schoolkeuze iets van de ouders. Het was gewoon een domme zin."

D66-leider Rob Jetten reageerde gisteren in het radioprogramma Sven op 1 verheugd dat Bontenbal op zijn woorden was teruggekomen, maar riep de CDA-leider tegelijkertijd op het niet bij woorden te houden. D66 wil, net als bijvoorbeeld de VVD, mogelijke coalitiepartners van het CDA, Artikel 23 van de Grondwet moderniseren.

Bontenbal wil daar niet aan. "De kern is: een leerling moet op een veilige plek kunnen zitten. Dat is niet strijdig met Artikel 23. Sterker nog: het staat in de wet dat dat moet." Het CDA is, net als de andere christelijke partijen, een groot voorstander van dit artikel, omdat het christelijk onderwijs mogelijk maakt.

"De discussie over Artikel 23 loopt natuurlijk al heel lang", weet Bontenbal. "Feit is dat we de onderwijswetten de afgelopen jaren hebben aangepast, ook vanwege misstanden. De veiligheid van leerlingen moet gewoon gewaarborgd zijn. Dat is een plicht van scholen."

Het grondwetsartikel aanpassen is volgens hem dus niet nodig. "Als we vinden dat het nu niet goed gaat, is mijn vraag: wat kan de Onderwijsinspectie nu doen om dat te verbeteren? Ik wil dat elke leerling uiteindelijk veilig school affront. Ik heb steeds gezegd: je hoeft niet Artikel 23 te schrappen om de veiligheid op school te kunnen waarborgen."

Wel benadrukt hij dat hij niet juist heeft gereageerd op de jongen uit het item van Nieuwsuur. Hij begon te snel te spreken over Artikel 23, "omdat ik zie dat andere partijen meteen Artikel 23 ter discussie willen stellen", zegt het Kamerlid. "Ik was in mijn hoofd al een debat aan het voeren."

Discussie met Splinter Chabot

Schrijver Splinter Chabot, ook te gast in Goedemorgen Nederland, gaat vaak bij scholen op bezoek om voorlichting te geven over de LHBTI-gemeenschap. Hij is kritisch op Bontenbal. "Ik hoor uw verhaal over dat de inspectie moet waarborgen dat er een veilige omgeving is en zo. Maar we weten dat dat niet lukt. De jongen in Nieuwsuur zei ook dat hij voelt dat hij niet mag zijn wie hij wil zijn."

"Ik kom op heel veel scholen. Leerlingen worden soms geweigerd om naar school te gaan als ik langskom, omdat ik een homo ben en dan voor de klas sta. Die ouders willen dat niet", vervolgt hij. "Deze jongen komt voor de camera en durft zijn verhaal te vertellen. Er zijn ook heel veel jongeren – die spreek ik, ik krijg er brieven van en dm's op Instagram – die twijfelen of ze wel op deze wereld mogen zijn."

Chabot benadrukt dat de Onderwijsinspectie niet altijd op scholen kan zijn en niet ziet wat jongeren in de gang naar hun hoofd krijgen geslingerd en docenten achter een gesloten deur zeggen. "Ik begrijp niet dat u niet zegt: ik vind het onacceptabel dat er scholen zijn waar jongeren zich niet veilig voelen en niet mogen zijn wie ze willen zijn. Het systeem houdt u in stand." Hij vraagt aan Bontenbal: "Ben je in staat om te zeggen: we willen geen systeem hebben waarin jongeren het gevoel hebben dat ze hier niet mogen zijn? Ja of nee?"

Bontenbal reageert: "Laat ik helder zijn: ik vind dat scholen die veiligheid moeten bieden. Als het niet zo is, laten we dan kijken wat de Onderwijsinspectie beter kan doen." Chabot: "De Onderwijsinspectie kan nooit alle dagen van het jaar aanwezig zijn en voelen wat ik in de gang wordt geroepen, zien of iemand wordt bespuugd. Daar kunnen we niet bij zijn. Je moet zeggen: 'Ik wil geen systeem waarin dat kan gebeuren'."

"Mijn angst is dat je dan ook iets weggooit, namelijk bijzonder onderwijs", antwoordt Bontenbal. "We zijn het erover eens: een kind moet zich veilig voelen. Sterker nog: het staat gewoon in de wet. De overheid heeft vastgelegd dat dit moet. Als het niet zo is, moet er worden ingegrepen. De wet is er dus al."

De wet is een papieren werkelijkheid, reageert Chabot. Bontenbal: "Dat is altijd zo. Je hebt wetten en je moet ze uitvoeren. Je moet de focus richten daar op waar het probleem zit. Uiteindelijk zit er een samenlevingsvisie achter. Dat is: is de school van de staat of van de samenleving? En accepteren we dat er ook pluriformiteit is? Dat is de angst die er voor mij achter zit. Ik wil niet dat we naar een samenleving gaan waar iedereen hetzelfde moet denken. Ik denk dat we niet naar staatsonderwijs moeten."

"Ik vind wel: een leerling moet zich in een veilig klimaat weten en zichzelf kunnen zijn. Als dat niet zo is, moet je denk ik via de Onderwijsinspectie kijken hoe we het beter kunnen maken." Artikel 23 moet hand in hand gaan met veilige klassen voor iedereen, benadrukt Bontenbal. "Religieus onderwijs moet zich houden aan de grens van de rechtsstaat. Er mag in de klas niet gediscrimineerd worden. Jongeren moeten zich daar veilig voelen."

Niet moderniseren

Hij wil Artikel 23 niet moderniseren, zoals D66 en de VVD willen. "Mijn insteek zou zijn: laten we in gesprek gaan met de inspectie. Als de inspectie zegt dat ze meer tools nodig hebben, ben ik bereid met iedereen daarnaar te kijken. Ik ga graag met de inspectie om tafel om te kijken hoe zij het beter kunnen doen."

Zelf zat Bontenbal ook op een reformatorische school. Hij kan zich niet herinneren dat hij daar bewust een homoseksuele leerling heeft gekend. "Dat is een deel van het probleem, dat erken ik ook", zegt hij over de mogelijke obstakels van leerlingen op die scholen om uit de kast te komen. "Maar ik weet ook dat er op die scholen door docenten heel divers mee wordt omgegaan."

"Het is vaak, in mijn ervaring, vrij mild. Men is vaak in gesprek met leerlingen. Het is niet zo hard als soms gepresenteerd wordt. Wat niet wil zeggen dat er ook verbeteringen moeten plaatsvinden. Ook die docenten zoeken ernaar om hun leerlingen een veilig klimaat te bieden. En nogmaals: dat moet", aldus de CDA-lijsttrekker.