Van Zwarte Piet tot kunstmatige intelligentie: kleine partijen gooien álles in de strijd voor hooguit één zetel

Een zaag in de hand, een gelikt AI-filmpje of verkleed als Zwarte Piet op een weiland vol mest. Terwijl Geert Wilders, Frans Timmermans en Henri Bontenbal vechten om het premierschap gooien partijen onderaan de kieslijst alles in de strijd om één of hooguit twee zetels te bemachtigen. Wie maakt er kans?

Kok Chan beweert dat zijn partij NL Plan als enige oplossingen biedt, De Linie wil een stekkie voor iedereen en BVNL vangt letterlijk paardenpoep op. "Voor een kleine partij geldt: elke aandacht is aandacht", zegt politiek verslaggever van WNL Mats Akkerman in reactie op de soms ietwat opmerkelijke video's waarmee onbekende Tweede Kamerkandidaten de kiezer willen overtuigen.

"Voor kleine partijen is het natuurlijk supermoeilijk om zich in te vechten bij talkshows", vervolgt hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Als je niet in de buurt komt van een zetel in de peilingen word je niet uitgenodigd. Of zulke video's afleiden van de boodschap? Tja, het trekt wel de aandacht. 'De zaag door Den Haag' van de Libertaire Partij is natuurlijk een duidelijk statement."

Partijen onderaan de kieslijst lijken misschien kansloos, maar niets is minder waar, verzekert Akkerman. Hij wijst op de Partij voor de Dieren. "Mensen vonden het gek toen ze voor het eerst meededen in 2002. Dat wordt nooit wat... Drie jaar later haalden ze twee zetels en sindsdien zijn ze nooit meer weggegaan. Het kan werken."

Ook de SP heeft jaren moeten wachten. "Ze deden in 1977 voor het eerst mee. Pas in 1994 haalden ze twee zetels. De aanhouder wint."

50Plus

Nu maken BIJ1 (ooit opgericht door Sylvana Simons) en BVNL (van Wybren van Haga) kans om terug te keren. "Ze komen in de peiling van Maurice de Hond uit op een halve zetel." 50Plus lijkt zekerder van een plekje in de Tweede Kamer. "Ze staan op één tot twee zetels. Dat geeft ook een versterkend effect. Media nodigen je weer uit. Jan Struijs heeft al op een aantal plekken gezeten."

NSC, in 2023 nog één van de grote winnaars, staat er minder goed voor. De partij van voormalig minister Eddy van Hijum staat op nul zetels. D66-leider Rob Jetten, ook in de studio, merkt op: "Hij is wel heel fanatiek campagne aan het voeren. Ik vond het één van de betere ministers. Het waren er niet veel, maar hij heeft goed zijn werk gedaan. Je zou het hem persoonlijk gunnen."

Jetten hoort geregeld op straat dat er wel heel veel partijen zijn. De Friese Nationale Partij en Vrede voor Dieren gaan we waarschijnlijk niet in de Tweede Kamer zien, denkt hij.