Rob Jetten over stap naar rechts: 'Ik zie eerder Timmermans en Yesilgöz samenwerken dan D66 en JA21'

D66 lijkt deze campagne te zijn opgeschoven naar rechts, maar een samenwerking met JA21 ligt volgens lijsttrekker Rob Jetten niet voor de hand. "Ik zie eerder nog Frans Timmermans en Dilan Yesilgöz samenwerken dan D66 en JA21", zegt Jetten in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Het gaat D66 op dit moment voor de wind. De liberalen komen in de meest recente peilingen uit op 18 zetels, waarmee het aantal Kamerzetels zou verdubbelen. "We zitten lekker in de lift. Ik merk op straat dat mensen vooral aanslaan op onze positieve campagne", vertelt Jetten. "We hebben twee jaar geruzie en gedoe achter de rug. Dat zijn we allemaal behoorlijk zat."

D66 schuift naar rechts

Opvallend is dat D66 in deze campagne naar rechts lijkt opgeschoven. De progressieve partij noemde regenboogzebrapaden eerder symboolpolitiek, wil overlastgevende asielzoekers harder aanpakken en op het partijcongres werd achter Jetten groot de Nederlandse vlag geprojecteerd. "We gaan gewoon met de stille meerderheid die vlag weer opeisen."

Hij gaat verder: "We hebben de vlag de afgelopen jaren ondersteboven gezien bij boerenprotesten, we zagen het bij extreemrechtse demonstraties en hij prijkt bij Wilders op de verkiezingsflyers en posters. Steeds meer Nederlanders hebben een beetje een ongemakkelijk gevoel bij de vlag, terwijl ik denk: die vlag staat toch ook symbool voor een tolerant land, een innovatief land, waar we samen de schouders eronder zetten?"

Ook politiek verslaggever van WNL Mats Akkerman valt de rechtsere koers van Jetten op. "Je ziet wel dat D66 probeert zich als iets rechtser te verkopen. Met die vlag, met meer een verhaal op asiel, waar ze het wat strenger willen en met het verhaal over die regenboogzebrapaden. Dat het toch vooral symboolpolitiek is."

"Ik ben op een aantal onderwerpen meer uitgesproken dan we eerst waren", erkent Jetten. "Bijvoorbeeld op migratie. Het progressieve kamp zei dat je er niet over moet praten, omdat het het thema is van rechts. Ik heb er spijt van dat ik mij er niet eerder over ben gaan uitspreken. Het lijkt soms alsof alleen Geert Wilders oplossingen heeft, terwijl hij vooral angsten vergroot en de afgelopen anderhalf jaar heel weinig voor elkaar heeft gekregen."

Ondanks de kritiek ontkent Jetten dat D66 naar rechts is opgeschoven. "Ik heb zo weinig met die links-rechts-discussie. Wij investeren vijf miljard euro in onderwijs. Is dat dan rechts of links? Ik weet het niet. Het is volgens mij vooral belangrijk."

Rechts in campagnetijd?

Critici, zoals politiek journalist van De Telegraaf Wouter de Winther, stellen dat D66 zich vooral rechtser voordoet om kiezers aan zich te binden. "Dat is een beetje flauw", zegt Jetten over die kritiek. "Het wordt gekoppeld aan het niet stemmen op de asielwetten van Marjolein Faber. Dat waren hele slechte wetten", zegt hij over de asielnoodmaatregelenwet en de wet die de invoering van een tweestatusstelsel regelt. "Daar stemmen we niet voor."

Volgens de partijleider benoemt D66 "heel helder" dat Nederland de asielinstroom onder controle moet krijgen. "En we zeggen dat we overlast harder willen aanpakken, maar we hebben andere oplossingen dan Geert Wilders biedt. Bijvoorbeeld de rotte appels die in Budel en Ter Apel grote problemen veroorzaken, moet je in gesloten opvangplaatsen zetten en veel sneller uitzetten. Je moet ze ook 'ongewenst vreemdeling' kunnen verklaren, zodat ze nooit meer terug mogen komen naar Nederland."

Die voorstellen doen ogenschijnlijk weinig aan de (hoge) instroom van asielzoekers en arbeidsmigranten. "Jawel, alleen doen wij het via een goede Europese aanpak", pareert Jetten. "Wij hebben nu grenscontroles gehad op de Nederlands-Duitse grens. Ik heb twintig jaar op die grens gewoond. Daar worden grensinwoners echt gillend gek van! Je kunt als Nederland veel beter helpen om de grenzen van de Europese Unie te bewaken. Zo zorg je ervoor dat mensen die hier illegaal naartoe komen überhaupt niet aan onze grens komen."

Kleine kans op samenwerking met JA21

Met het hoge zetelaantal in de peilingen kan Jetten voorzichtig denken aan de formatie. Het CDA noemt hij een "logische samenwerkingspartner". "Maar we zagen gisteren alleen wel dat de C in CDA stevig doorklinkt als het gaat om hoe belangrijk de vrijheid van godsdienst is versus het bestrijden van andere onvrijheden. Ik heb ook ambities op het gebied van euthanasie en abortus. Dat worden met het CDA leuke onderwerpen om over te onderhandelen."

Een samenwerking met JA21 ziet Jetten niet snel gebeuren. D66 en JA21 trokken eerder samen met andere oppositiepartijen op om de onderwijsbezuinigingen terug te draaien. Voor zulke samenwerkingen staat de D66-lijsttrekker wel open, maar samen een coalitie vormen lijkt hem lastig. "Eerdmans zit wel veel bij Wilders op schoot de laatste weken", zegt Jetten, die eerder een samenwerking met JA21 niet wilde uitsluiten.

Tekst gaat verder onder X.

"Hij wil bijvoorbeeld ook in Groningen weer gas gaan winnen. Dat is voor ons echt onbespreekbaar. Ik zie eerder nog Timmermans en Yeşilgöz samengaan dan D66 en JA21", aldus Jetten. "Maar het gaat er niet alleen om welke coalitie er komt. Een grote reden waarom Nederlanders de politiek zat zijn, is ook dat eindeloze geruzie in de Kamer. De bereidheid ontbrak soms om over onderwerpen zaken te doen."

Op de vraag waarom hij PVV en Forum voor Democratie wel uitsluit en JA21 niet, zegt hij tot slot: "Bij PVV en Forum heb je politici die zijn veroordeeld door de rechter. Ze doen voorstellen in hun verkiezingsprogramma's die volstrekt ingaan tegen complete bevolkingsgroepen in ons land. Bij die partijen hebben ze het over een nepparlement en noemen ze journalisten tuig van de richel. Dat is zo’n extreme vorm van politiek. Daar heb ik als D66’er niks bij te zoeken. Tegen JA21 zou ik willen zeggen: willen jullie bij dat clubje horen of doen jullie mee met de positieve krachten?"