Trump wil omstreden Tony Blair als vredesduif in Gaza: 'Hij heeft wat goed te maken'

President Donald Trump wil dat oud-premier van Groot-Brittannië Tony Blair leiding gaat geven aan een overgangsregering in Gaza na de oorlog. In het Midden-Oosten zit niet iedereen op Blair te wachten, zegt defensie-expert Peter Wijninga. "Hij heeft best wat goed te maken."

Het Witte Huis maakte gisteren het vredesvoorstel van Trump voor Gaza openbaar. Daarin staat dat een internationaal orgaan toezicht moet houden op het dagelijks bestuur van Gaza. Die zogenoemde Board of Peace wordt volgens het plan "geleid en voorgezeten door president Donald J. Trump". Andere leden worden later bekendgemaakt, maar Blair werd alvast bij naam genoemd.

Blair, voormalig leider van de centrumlinkse politieke partij Labour, heeft het twintigpuntenplan van Trump "moedig en slim" genoemd. "Het biedt ons de beste kans om twee jaar van oorlog, ellende en lijden te beëindigen. Ik bedank president Trump voor zijn leiderschap, vastberadenheid en toewijding", citeert Sky News uit een verklaring van Blair.

'Hij heeft wat goed te maken'

Dat Trump bij Blair is uitgekomen, is niet geheel verrassend. De oud-premier denkt al lang na over vrede in het Midden-Oosten, vertelt Wijninga in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Men zegt ook dat een deel van het plan van Trump van zijn hand is. Dat zou best kunnen. Maar als het om zijn reputatie gaat, heeft Blair best wat goed te maken in het Midden-Oosten."

Blair is in grote delen van het Midden-Oosten niet populair vanwege zijn rol als Britse premier tijdens en na de Irakoorlog en zijn latere werk als vredesgezant. Hij was in 2003 een van de trouwste bondgenoten van de Amerikaanse president George W. Bush bij de invasie van Irak. Die oorlog leidde tot instabiliteit in de regio en uiteindelijk de opkomst van terreurgroepen als IS.

"Dat wordt hem in het Midden-Oosten nagedragen en in Engeland heel duidelijk ook", zegt Wijninga. "Blair heeft de Britten verkeerd voorgelicht over wat er in Irak zou gaan gebeuren. Dat bevlekt zijn reputatie. Of hij dit ziet als een manier om het goed te maken, weet ik niet. Het is wel belangrijk dat iemand van enig statuur meewerkt aan de totstandkoming van dit plan en er een tussentijds bestuur wordt gevormd in Gaza."

In 2007 werd Blair al eens aangesteld om de Palestijnse economie en instituties te helpen opbouwen. Maar tastbare vooruitgang bleef uit, terwijl de bezetting en nederzettingen doorgingen. Nu wil Trump dus dat hij leiding gaat geven aan een overgangsregering in Gaza, onder zijn toezicht.

Weinig plek voor Palestijnen

In de overgangsregering zal ook plek zijn voor Palestijnen, maar "op een lager niveau", zegt Wijninga. "Door de geschiedenis heen zie je dat de Israëli's en Palestijnen er niet uitkomen en dat er altijd weer buitenlandse druk moet ontstaan, denk aan de Camp David-akkoorden, voor er iets gebeurt. Ook dit vredesplan komt voort uit buitenlandse druk vanuit de Arabische Liga en de Amerikanen. Uiteindelijk moet het een opmaat zijn naar een meer duurzame vrede."

Europese en Arabische staten verzetten zich tegen het idee van een internationaal bestuur, schrijft de Britse zakenkrant Financial Times, omdat het de Palestijnen zou marginaliseren en in de ogen van Gazanen geen legitimiteit zou hebben.

Uiteindelijk wil Trump dat de Palestijnen zelf de leiding nemen in Gaza, zegt Wijninga. "Uiteindelijk wil men de autoriteit van de Palestijnse Autoriteit herstellen. Alleen moet daar tijd overheen gaan. Er is veel te veel gebeurd en er moet veel te veel gerepareerd worden in meerdere opzichten."

'Hij heeft wel de bestuurlijke skills'

Oud-burgemeester van Rotterdam Ahmed Aboutaleb, ook te gast in de studio, volgt Blair al jaren. "Ik was ooit gecharmeerd van hem, aan het begin van zijn carrière als premier in Groot-Brittannië, als één van de verdedigers van de zogenaamde derde weg in de sociaaldemocratie. In de tijd van Wim Kok, die periode."

"Maar voor mij viel hij helemaal uit de gratie toen hij gewoon gelogen had samen met Bush over de oorlog in Irak", zegt Aboutaleb. "Ze zeiden dat de aanleiding voor de inval was het aantreffen van massavernietigingswapens. Dat heeft Blair ook aan het Britse volk verteld, het bleek gewoon niet waar te zijn."

Toch is Aboutaleb niet tegen een rol voor Blair in Gaza. "Hij heeft wel de bestuurlijke skills. Als hij erin zou kunnen slagen om op deze manier, bijna semi-koloniaal, rust en stabiliteit te brengen... Vergeet niet, de Britten hebben ook sporen in het gebied. Uiteindelijk zijn de Britten de hoofdaanstichters van de staat Israël in 1948. Ik denk dat het goed is om in die traditie nu te proberen iets glad te strijken, als je maar wel een voldoende zichtbare rol geeft aan de Palestijnen, wat niet Hamas hoeft te zijn."

Westelijke Jordaanoever

De overgangsregering moet overigens alleen zeggenschap krijgen over Gaza, niet over de Westelijke Jordaanoever, het andere stuk land van de Palestijnen. "Daar is de Palestijnse Autoriteit nog altijd de baas", zegt Wijninga. "Dat wil zeggen: op de plekken waar nog Palestijnen wonen. In de rest van het gebied heerst het Israëlische leger."

Tienduizenden Israëli's hebben zich illegaal op de Westelijke Jordaanoever gevestigd en de rol van de Palestijnse Autoriteit wordt onder militaire druk van Israël steeds kleiner. "Er wonen inmiddels zo'n 800.000 Israëlische kolonisten. Als je de Westelijke Jordaanoever ooit wil betrekken bij de Palestijnse staat, zouden zij moeten verhuizen. Dat wordt een volksverhuizing van heb-ik-jou-daar."

"Daarom wordt dat gebied nu maar even buiten beschouwing gelaten" in het plan van Trump, aldus Wijninga. "Het probleem daar is bijna onoplosbaar. Je zou bijna nog makkelijker Gaza kunnen oplossen dan de kwestie daar."