Voorzitter bedrijfsorganisatie technologische industrie pleit voor investeringsbank: 'Ik wil dat toekomstige ASML's hier kunnen blijven'

BP heeft de stekker getrokken uit een geplande fabriek voor biobrandstoffen in Nederland. Eerder deden Shell en ExxonMobil al een stap terug met groene projecten. Volgens Theo Henrar, voorzitter van ondernemersorganisatie FME, is dit geen toeval: het vestigingsklimaat holt achteruit door hoge energiekosten en versnipperd beleid. Extra nationale klimaatregels werken averechts, waarschuwt hij in Sven op 1: "Het is heel duidelijk op allerlei lijstjes dat ons investeringsklimaat achteruitgekacheld. Wij willen een investeringsbank."

"Als je tien jaar geleden keek, had Nederland een geweldig vestigingsklimaat", stelt de voormalig directievoorzitter van Tata Steel. "David Cameron, de toenmalige Britse premier, was erg jaloers op Mark Rutte. Heel veel landen hebben dat overgenomen en Nederland is verslechterd. Als je ziet dat de energiekosten zestig procent duurder zijn dan in ons belangrijkste handelsland Duitsland, is dat desastreus. Dan ben je van het padje af."

Beluister de uitzending hier terug als podcast:

Aandeelhouders van BP willen sneller geld zien, waardoor het bedrijf weer teruggaat naar de fossiele brandstof omdat het op korte termijn meer geld oplevert. "Ik betreur dat", reageert Henrar. "De wereld is drastisch veranderd. Je ziet steeds meer machtsblokken en opkomende economieën."

"Wij willen een investeringsbank", maakt Henrar duidelijk. "We hebben met elkaar in een klein groepje gezeten en gezegd: in Nederland is een weeffout. We hebben prima start-ups, we hebben geweldige ideeën, maar als het in de scale-upfase gaat, dan wordt het weggekocht. Dan wordt het in Amerika op de markt gebracht, dan gaat naar het China toe, maar het blijft niet in Nederland. Ik wil ook graag dat de toekomstige ASML's hier kunnen blijven."

Doekje voor het bloeden

"Het marktaandeel van China in de industriële productie is sinds het jaar 2000 van 6 naar 28 procent gestegen. Europa is gedaald van 21 naar 14 procent. De VS is gedaald van 21 naar 16 procent. Wij zullen als Europa veel meer moeten doen en wij zullen ook moeten zorgen dat wij hier in Nederland niet alleen maar nationale koppen erop zetten. Er wordt iets gedaan, maar dat is slechts een doekje voor het bloeden."

Henrar denkt dat er strategisch industriebeleid ontwikkeld moet worden. "We hebben een ETS-systeem (het handelssysteem van uitstootrechten, red.), daarvan is Nederland het enige land de 1,4 miljard euro die bedrijven betalen gewoon in de algemene middelen stopt. Andere landen gebruiken dat om hun industrie te vergoeden."

Triest

De indirecte kostenregeling (IKC, onder meer de CO2-heffing) was een tijd lang niet aan de orde in Nederland. "Nu is dat dan wat weggepoetst. Dat zijn de kosten die elektriciteitsproducenten doorberekenen aan de energieintensieve industrie. Alle andere landen compenseren dat, maar wij doen dat niet. Het trieste is dat zelfs volledig geëlektrificeerde bedrijven in Nederland, vergeleken met Frankrijk of Duitsland, nog altijd 74 tot 90 miljoen euro meer aan kosten kwijt zijn."

Het netwerk moet verdubbeld worden in Nederland. Dat brengt de nodige kosten met zich mee die consumenten en bedrijven raken. "De energietransitie is heel complex", weet Henrar. "Zowel bedrijven als politiek wil daar het beste voor doen. Vorige eeuw zijn wij op het aardgasnetwerk gegaan. Daar is een apart fonds voor geweest. Ook met die energietransitie, om dat nu alleen maar bij bedrijven en huishoudens te leggen in deze vorm, dan schiet je je twee keer in de voet."

'We zullen onszelf moeten beschermen'

"Omdat je dat zo gaat doorbelasten dat bedrijven hier weggaan", legt Henrar uit. "En we gaan CO2 importeren. Straks hebben we geen waardeketens meer. We zitten in een hybrideoorlog met de droneaanvallen. We zullen onszelf ook moeten beschermen. De wereld is sinds de tweede termijn van Trump zo drastisch veranderd dat Europa zelf z'n broek meer moet ophouden. Dan ga je nu niet je industrieën zo belasten dat ze weggaan."

Klimaatbeleid moet volgens Henrar Europees gemaakt worden. "Nederland is geen eiland. Wij zitten in Europa. Europa is voor ons ongelofelijk belangrijk. Niet elke politicus moet z'n plasje weer doen. We hebben in Europa beleid gemaakt en dan gaan we er weer nationale koppen opzetten. Je wordt de boksring ingestuurd met één hand op de rug, we moeten in Europa zorgen dat we daar veel meer regie op pakken."