Moord op Charlie Kirk laat zien: 'Amerika is kunst verleerd om het met elkaar oneens te zijn'

De vrije uitwisseling van ideeën in Amerika is "erg moeilijk" geworden, zegt Amerikakenner Diederik Brink in Goedemorgen Nederland op NPO 1 na de moord op conservatief activist Charlie Kirk. "Amerikanen zijn de kunst verleerd om het op een nette en respectvolle wijze met elkaar oneens te zijn."

Kirk werd woensdag neergeschoten op de Utah Valley University, vlak bij Salt Lake City, waar hij in debat ging met studenten. Kort daarna overleed hij aan zijn verwondingen. De dader is nog altijd op de vlucht. De FBI heeft twee foto’s vrijgegeven in de zoektocht naar de vermoedelijke schutter.

De federale politie schrijft op sociale media dat de man wordt gezocht, maar laat in het midden of hij daadwerkelijk de dader is. Ook identiteit of verdere details ontbreken. Op de foto lijkt het om een witte man te gaan. Voor de gouden tip is een beloning van 100.000 dollar (85.000 euro) uitgeloofd.

Tekst gaat verder onder X.

"De politie heeft hulp ingeschakeld van het publiek om deze man te vinden", vertelt Brink, die denkt dat de FBI hem dicht op de hielen zit. Eerder maakte de FBI bekend dat het vermoedelijke moordwapen en vingerafdrukken zijn gevonden. "Ze zijn heel dichtbij. Mogelijk kennen ze de identiteit al, maar die is nog niet vrijgegeven."

Het Utah Department of Public Safety publiceerde bovendien videobeelden waarop te zien is hoe de vermoedelijke dader na de schietpartij van een dak springt. Volgens CBS News, dat zich beroept op drie bronnen, is zijn naam bekend bij de autoriteiten, maar is nog geen arrestatiebevel uitgevaardigd.

Dat de dader kon ontsnappen, verbaast Brink niet. "Er waren geloof ik zes agenten van de campuspolitie aanwezig. De capaciteit was veel en veel te laag." Door de chaos direct na de schietpartij konden agenten hem niet aanhouden, al maakten aanwezigen wel video’s van de man die voorafgaand aan de aanval al op het dak lag.

Tekst gaat verder onder X.

Hoewel president Donald Trump wijst naar extreemlinks, is het motief nog onduidelijk. "Iedereen gaat nu speculeren wat dit kan zijn. We weten nog helemaal niet wie dit is", benadrukt Brink, die herinnert aan de aanslag op Trump vorig jaar door iemand met uiterst rechtse ideeën. "Het is een politieke aanslag, een moord, en dat roept sterke emoties op, maar speculeren kan gevaarlijk zijn."

Conservatieve ideeën

Kirk was een conservatieve opiniemaker en vaak omstreden. Zo zei hij in 2023 dat het "de moeite waard is om elk jaar een aantal schietincidenten te hebben" om het recht op wapenbezit te behouden. Ook vergeleek hij abortus met de Holocaust en noemde hij de Civil Rights Act uit de jaren zestig een "grote fout". Hij sprak daarnaast over de 'great replacement"-theorie, het idee dat immigranten de demografische samenstelling van westerse landen dreigen te vervangen.

Trump, die goed contact had met Kirk, kende hem postuum de hoogste civiele onderscheiding toe. "Charlie was een gigant in zijn generatie, een voorvechter van vrijheid en een inspiratiebron voor miljoenen en miljoenen mensen", aldus de president.

Volgens Brink wist Kirk "op onnavolgbare wijze een groep jonge conservatieve kiezers aan zich te binden". "Hij heeft mensen op campussen geënthousiasmeerd om zich met politieke discussies bezig te houden. Daarom zat hij woensdag in een tent, midden op een campus in Utah, met drieduizend mede- en tegenstanders."

Op die tent stond America Comeback, volgens Brink een verwijzing naar Trumps bekende slogan Make America Great Again. "Een politiek statement," zegt hij. "Daaronder stond geschreven 'proof me wrong'. Dat is een uitnodiging voor debat."

Debat voeren was Kirks handelsmerk. Brink: "Soms heel scherp, maar politiek moet je bedrijven door met elkaar te praten. Dat was zijn essentie, zijn grote kracht."

'Amerika is kunst verleerd om het oneens te zijn'

Opvallend genoeg deed Kirk dit vaak zonder zware beveiliging. "Hij zat niet in een afgeschermde zaal. Republikeinse congresleden willen tegenwoordig nauwelijks nog naar town hall meetings of niet volledig gecontroleerde bijeenkomsten. Maar Kirk geloofde dat je, als je een beweging wilt leiden en debat wilt voeren, tussen de mensen moet staan. Daarom stond hij woensdag met minimale beveiliging tussen drieduizend studenten."

De moord onderstreept volgens Brink de verslechterde staat van het publieke debat. "Amerikanen zijn de kunst verleerd om op een nette en respectvolle wijze met elkaar oneens te zijn. Dat leidt tot een golf aan bedreigingen. De angst slaat ook Amerikaanse politici om het lijf: de afgelopen maanden is er extra geld vrijgemaakt voor persoonlijke beveiliging."