Gronings bedrijf bouwt Europese cloud: 'We willen af van digitale afhankelijkheid VS'

De afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven zit diepgeworteld in onze samenleving. Maar langzaam groeit in Europa het besef dat digitale soevereiniteit geen luxe meer is, maar absolute noodzaak. Stand van Nederland: Wereld op Scherp gaat op bezoek bij een Gronings bedrijf dat daarin het voortouw neemt.

Al decennialang wordt het digitale landschap in Europa gedomineerd door Amerikaanse techreuzen als Microsoft, en Google. Zowel overheden als bedrijven maakten daar gretig gebruik van, zonder na te denken over de sluimerende risico's.

Europa's data over de oceaan

Het overgrote deel van onze digitale informatie ligt namelijk buiten Europa opgeslagen. Maar liefst 92 procent van alle westerse gegevens bevindt zich in Amerikaanse datacenters en slechts 4 procent blijft binnen Europese grenzen. In Nederland zijn publieke diensten daarnaast voor 67 procent afhankelijk van Amerikaanse diensten.

Een terugkeer naar 'ouderwetse' elektronica is volgens deskundigen geen werkbare oplossing, omdat de digitale infrastructuur te diep verweven is met onze manier van werken. Toch zijn er werkbare alternatieven: het Groningse bedrijf Jet-Stream werkt aan soevereine videohosting, specifiek gericht op Europese omroepen en uitgeverijen.

"De interesse neemt enorm toe", zegt Stef van der Ziel, oprichter van Jet-Stream en internetondernemer. "Toen wij een aantal jaar geleden met ons bedrijf begonnen, was de reactie uit de markt vrij lauw. Dat viel me tegen, omdat we er veel tijd en moeite in hadden gestoken. Maar sinds een paar maanden zien we een ommezwaai. De vraag naar soevereine diensten is inmiddels heel groot."

'Cloud of the North'

Van der Ziel werkte jarenlang aan beeldverbindingstechnologie en besloot samen met andere bedrijven een alternatief te bouwen voor de Amerikaanse cloud: de 'Cloud of the North'. Een Europese oplossing, met Europese hardware en Europese medewerkers. Kortom, belangrijke voorwaarden om onder Amerikaanse jurisdictie uit te komen.

"De eerste cruciale stap is dat je je data op Europees grondgebied neerzet", legt Van der Ziel uit. "Ten tweede moet je ervoor zorgen dat alleen Europese medewerkers en ook geen mensen met een tweede Amerikaans paspoort toegang hebben. Dat is een vrij ingrijpende stap."

Rijksuniversiteit Groningen

Steeds meer instellingen kiezen inmiddels bewust voor digitale onafhankelijkheid. De Rijksuniversiteit Groningen is een van de voorlopers. "Zij hebben besloten om per 2030 volledig soeverein te zijn", zegt Van der Ziel. "Dan zijn ze helemaal van Amerika af."

Dat doel binnen vijf jaar realiseren noemt hij ambitieus, maar ook hoopgevend. "Het zegt iets over wat er leeft binnen deze organisaties. Ze zijn bang dat ze opeens niet meer bij hun mail kunnen. Dat hele bedrijfsprocessen stil komen te liggen."

De les van Trump

Die angst is gegrond, omdat de Amerikaanse president Donald Trump de Microsoft-mail eerder dit jaar platlegde bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag. "Op het moment dat je als Amerikaans bedrijf toegang hebt tot gegevens, ook al staan die gegevens in Europa, dan moet je ze overhandigen aan de Amerikaanse overheid. Dat is in Amerika strenger geregeld dan hier."

Bijna al onze gegevens zitten in Amerikaanse clouds. Hoe worden we weer de baas over onze eigen data? En wat zijn alternatieven? Kijk vanavond om 23.10 uur naar een nieuwe aflevering van Stand van Nederland: Wereld op Scherp op NPO 2.