Arnout Hauben interviewt historische grootheden: 'Als je met Peter de Grote spreekt, moet je aantal kanttekeningen maken'

Een interview met Napoleon Bonaparte, Vincent van Gogh, Marlene Dietrich of Albert Einstein: voor de meeste journalisten pure fantasie, maar niet voor de Vlaamse tv-maker Arnout Hauben. In het nieuwe VPRO-programma Interview met de geschiedenis schuift hij aan bij de groten der aarde. Legt Hauben ze woorden in de mond? "We hebben goed onderzoek gedaan."

Hauben spreekt historische figuren, vertolkt door acteurs, op sleutelmomenten in hun leven. "Het is belangrijk om erbij te zeggen dat er ook veel reportage in zit", vertelt Hauben in Goedemorgen Nederland op NPO 1 over het programma. "Het is een soort dans tussen reportages en fictiestukken, en die vullen elkaar aan."

De zes hoofdrolspelers in het programma hebben één ding gemeen: allemaal brachten ze langere of kortere tijd door in Nederland of België. "Bijvoorbeeld: Peter de Grote is als jonge twintiger naar Zaandam gekomen om schepen te leren bouwen. Hij was daar incognito, niemand wist dat hij er was, maar het lekte uit."

Zaandam stond vervolgens op zijn kop: wat deed de Russische tsaar in Nederland? "Op dat moment was Peter de Grote een levende mythe, een man van twee meter hoog", vertelt Hauben. Nadat hij werd ontdekt, vertrok hij uit Zaandam. "De tsaar is vervolgens naar Amsterdam gegaan, om daar verder te leren hoe je schepen bouwt."

Interview met de geschiedenis vertelt op die manier ook iets over de geschiedenis van de Lage Landen, aldus Hauben. "Het gaat over wereldberoemde figuren, maar altijd in relatie tot onze geschiedenis. Waarom kwam Peter de Grote naar Zaandam? Wat kwam hij precies leren? Wat maakte hij mee? Door met hem in gesprek te gaan, leren we ook iets over onszelf en onze streken. Dat vind ik bijzonder."

Het programma laat ook zien dat er dankzij Peter de Grote nog altijd een vleugje Nederlands op Russische schepen te horen is. Zo heet een matroos er ‘matros’, ‘sjtoerval’ betekent stuurwal, een stuurman heet ‘sjtoerman’ en een mast wordt ‘matsjta’, vertelt een Russische schipper aan Hauben.

Kanttekeningen

In sommige gesprekken neemt Hauben een kritische houding aan. "Als je met Peter de Grote spreekt, kun je niet anders dan een aantal kanttekeningen maken. Van die ambitieuze jongeman die in Zaandam in de scheepswerven meehielp, werd hij een bloedige despoot. Maar het is niet mijn bedoeling om met een teletijdmachine als rechter door de geschiedenis te gaan en iedereen te veroordelen. In die val wil ik niet trappen."

De historische figuren zijn geen "babbelende Wikipediamachines", benadrukt de tv-maker. "Ik ben niet Geert Mak of Bart van Loo, ik ben een human interest-man. Ik probeer historische figuren te voelen als mens, in de plooien van de geschiedenis te duiken om hun karakter te ontdekken."

In een interview met scheikundige en natuurkundige Marie Curie maakt zij een duidelijk statement wanneer Hauben haar vraagt naar haar Nobelprijs, behaald in een mannenwereld: "Luister meneer Hauben, er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat het verschil kan aantonen tussen de intelligentie van een man en die van een vrouw", zegt ze.

Bang dat het programma de figuren woorden in de mond legt, is Hauben niet. Volgens hem is er grondig onderzoek gedaan. "Marie Curie was zo", zegt hij over 'haar' uitspraak. "Ze wilde niet als boegbeeld van feminisme – als er toen al sprake was van feminisme – worden neergezet. Ze deed het door te doen en was wie ze was, om wat ze deed. Ze won twee Nobelprijzen. Fenomenaal in die tijd."

Vincent van Gogh

Zijn favoriete gesprekspartner? "Niet omdat ik nu in Nederland ben, maar misschien toch Vincent van Gogh. Hij is de enige van de zes die niet wist hoe bekend hij later zou worden. Het is een heel gewone gast." Van Gogh wordt gespeeld door Teun Donders. "Een raspaard van een acteur. Hoe hij dat vormgaf, was fenomenaal. Het was heel intens."