JA21-leider Joost Eerdmans wil coalitie in: 'Een stem op Wilders is een oppositiestem'

JA21 staat volgens de laatste peilingen op 10 zetels. Partijleider Joost Eerdmans vertelt in Goedemorgen Nederland op NPO 1 waarom JA21 volgens hem groeit. Zijn partij stapt als het aan hem ligt in een volgende coalitie, waarbij hij sneert naar Geert Wilders (PVV). "Wij willen proberen om deals te sluiten."

De recente groei van JA21 is volgens Eerdmans geen toeval. "Dat hebben we te danken aan hard werken, jezelf blijven in moeilijkere tijden en samenwerken," zegt hij vrijdag in de studio. De partijleider benadrukt het belang van een team. "In je eentje kun je heel weinig. Ik zat in mijn eentje in de Tweede Kamer. Je moet coalities smeden voor eigen voorstellen en dat is best gelukt."

Volgens hem is de groeiende professionalisering van zijn in 2021 opgerichte partij een verklaring voor het recente succes in de peilingen. "We hebben drie zetels in de Eerste Kamer, mensen in de provincies zitten en in Amsterdam. Dat we zichtbaar zijn, geeft een boost."

Eerdmans is duidelijk over zijn ambities: JA21 wil na de verkiezingen van 29 oktober meeregeren en is daarvoor bereid tot het sluiten van compromissen. "Tegen Geert Wilders zei ik al dat je heel de tijd kan zeggen dat je een heel sterke rug hebt, maar uiteindelijk niets bereikt. Hij belooft dingen die hij of moet weggooien of in de koelkast stopt. Dat is heel principieel, maar daar schiet je niet zoveel mee op. Wij willen proberen deals te sluiten en dan zul je dingen moeten inleveren."

Volgens Eerdmans is een stem op de PVV dan ook een "verloren stem," doordat andere partijen samenwerking uitsluiten. "Wat wil je met je stem, is de vraag die je moet stellen. Je kunt op de PVV stemmen, maar dan heb je waarschijnlijk een oppositiestem. Dat kan, maar ik hoop dat je stemt op een partij die in een coalitie terechtkomt en ook dingen gaat veranderen."

Hoewel hij inhoudelijke overeenkomsten ziet op thema's als asiel en islam met de PVV, positioneert Eerdmans zijn partij als een realistischer alternatief. "Op inhoud zijn we iets gematigder op ongeveer alle belangrijke thema's. We zijn minder extreem," zegt hij. "Het belangrijkste fenomeen bij Geert is dat hij al is uitgesloten door CDA en VVD. Hij is vrienden met Orbán en Le Pen, dat is een verschil met ons."

Puzzelen in Den Haag

De goede peilingen voor JA21 leiden in Den Haag al tot speculaties, ziet politiek verslaggever Tessa van Viegen. "De onderlinge verhoudingen zijn heel belangrijk in zo'n coalitie," merkt ze op. "In Den Haag hoor je iedereen al welke opties er dan zijn. Kunnen ze over rechts met JA21, CDA, VVD en misschien nog BBB? Daar wordt nu al naar gekeken, terwijl de peilingen nog dagkoersen zijn die gigantisch gaan veranderen."

Eerdmans denkt vooral zetels op rechts te kunnen wegsnoepen, terwijl zijn politieke tegenstanders links zijn. "Onze tegenstanders zitten op links. Dan denk ik aan GroenLinks-PvdA en Volt bijvoorbeeld." Over de electorale strijd op rechts is hij helder: "Ik heb liever dat ik de zetels bij de PVV vandaan haal dan bij de VVD, omdat zoals eerder gezegd de PVV niet mee mag doen van andere partijen."

Lubbers als inspiratiebron

Voor zijn plannen haalt Eerdmans inspiratie uit het verleden, en met name uit oud-premier Ruud Lubbers (CDA), die van 1982 tot 1994 premier was. "Ik heb altijd een heel hoge pet van hem op," zegt hij. Hij roemt de "no nonsens-operatie" van kabinet Lubbers I in 1982. "Ze hebben 10 procent van de wet- en regelgeving verminderd, naast een heel grote bezuinigingsoperatie. Er waren veel protesten, maar hij heeft zich niet van zijn koers laten brengen."

"Dat stellen wij ons nu ook voor bij JA21. De deregulering van toen moet nu weer gebeuren." Uiteindelijk is het doel voor Eerdmans kraakhelder. "JA21 gaat in een centrumrechtse coalitie komen als we voldoende zetels halen om Nederland weer op de rails te krijgen", aldus het Tweede Kamerlid.