Grootste Chinese parade ooit benadrukt toenemende tweedeling in de wereld: 'Het machtscentrum verschuift'

Met de grootste militaire parade in de geschiedenis van het land, heeft China herdacht dat tachtig jaar geleden de Tweede Wereldoorlog in Azië eindigde. Tienduizenden soldaten en honderden tanks, vliegtuigen, helikopters en andere legervoertuigen waren aanwezig op het Plein van de Hemelse Vrede, onder het toeziend oog van de Chinese president Xi Jinping, zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. Het was voor het eerst dat de leiders samen in het openbaar verschenen.

Tijdens het grootschalige evenement, ter nagedachtenis aan de overwinning op Japan, werden ook diverse wapensystemen gepresenteerd, waarvan sommige voor het eerst aan het publiek werden getoond. "Nieuwe ballistische raketten, drones en onderwatervehikels", aldus China-expert Anouk Eigenraam in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Volgens China zijn deze moderne wapens bepalend om toekomstige moderne oorlogen te winnen.

Tijdens de parade waren bijna dertig staatshoofden aanwezig, onder meer de Belarussische president Loekasjenko. Westerse leiders waren niet aanwezig. President Xi hield tijdens de parade een korte toespraak, waarin hij naar voren bracht dat China zich niet laat intimideren en dat de mensheid "voor de keuze staat tussen vrede en oorlog, dialoog en confrontatie". Ook zei hij dat "de grote natie zal overwinnen", volgens Eigenraam een steek onder water naar Amerika.

Samenzweren

Dat liet de Amerikaanse president Donald Trump niet onberoerd. "Hij berichtte dat hij president Xi een fijne dag wenste en hem eraan wilde herinneren welke rol Amerika heeft gespeeld in de Tweede Wereldoorlog." Trump deelde nog een sneer uit: "Doe de hartelijke groeten aan Vladimir Poetin en Kim Jong-un, terwijl jullie samenzweren tegen de Verenigde Staten van Amerika."

Eigenraam ziet dat er maar weinig positieve woorden over het Westen worden gesproken en dat de tweedeling in de wereld steeds serieuzere vormen aanneemt. Sterker nog, "we kijken naar een verschuiving van het machtscentrum in de wereld. Dat ligt duidelijk in Azië."

Westen heeft 'het nakijken'

Eigenraam denkt zelfs dat het Westen langzaamaan "het nakijken" heeft. "Dat durf ik wel te zeggen. Voor Poetin is het natuurlijk prachtig dat hij weer in China is. In Europa denken we misschien dat Rusland wereldwijd geïsoleerd staat, maar hij wordt daar met alle egards ontvangen. Hij ontmoet daar nog een twintigtal andere wereldleiders. Hoezo geïsoleerd? Hij heeft machtige vrienden."

De Verenigde Staten zijn zichzelf integendeel juist aan het isoleren, stelt de China-expert. "Enerzijds omdat ze dat zelf willen, omdat ze niet langer de politieagent van de wereld willen zijn, en anderzijds door de hysterische politiek van Trump. Amerika moet zich afvragen in hoeverre dat in hun voordeel werkt."

Staat Rusland wel zo sterk?

Directeur van debatcentrum De Balie Yoeri Albrecht sluit zich bij Eigenraam aan. "Je kunt er geen touw aan vastknopen. Hij heeft in Alaska de rode loper voor Poetin uitgerold. Dat is onverstandig en slechte geopolitiek voor Amerika én voor ons."

Toch is Poetin volgens Albrecht geen vriend van China, anders dan Eigenraam zegt. "Je zag de Chinese leiders geen spier vertrekken, ze laten niets zien. Poetin moet daar in feite een eerbetoon brengen aan China. Rusland is niet zo groot en sterk, de Russische economie is niet veel groter dan de Spaanse. Hij steunt voor een heel groot deel op Xi. In het nieuwe empire biedt hij zichzelf aan."

'Doodeng' machtsvertoon

Albrecht noemt het machtsvertoon "doodeng". "Xi gebruikt heel duidelijk dreigende taal. China is misschien wel het machtigste land ter wereld aan het worden, het gaat helemaal niet op gelijke voet. Ze willen andere landen juist onder de voet houden."

Ook hij zag een boze Trump reageren op zijn socialemediaplatform Truth Social. "Trump heeft gelijk dat de Tweede Wereldoorlog werd gewonnen door de Amerikanen. Nu gaan de Chinezen en de Russen, die de Tweede Wereldoorlog gebruikt hebben om hun dictatoriale regime nog beter te verankeren, opeens doen of zij in 1945 het licht gebracht hebben. Het tegendeel is waar."

Angstcultuur

Toch heerst er, ondanks het Chinese machtsvertoon, een onderlaag van angst onder de bevolking. "Iedereen klapt gezellig mee en ik denk dan: die staan daar allemaal met samengeknepen billen", reageert Eigenraam. Ook hoge militairen kijken gespannen toe, al geven ze dat door de gecreëerde angstcultuur niet toe. "Sinds Xi is aangetreden, voert hij een schoonmaakoperatie door het leger. Hij heeft al veel hoge generaals opzij geschoven, die beschuldigd zijn van corruptie of verdwenen zijn."

Volgens Bloomberg heeft een vijfde al moeten wijken. "Het is sinds Mao niet meer voorgekomen dat er zo'n grote zuivering plaatsvindt binnen het leger", doelt de expert op Mao Zedong, die het land van 1949 tot 1976 op totalitaire wijze leidde.

Herstructurering

Het Chinese leger herstructureert al langer, nadat Xi tijdens de parade in 2015 een fikse modernisering aankondigde. Het leger is de afgelopen jaren sterk gekrompen: er zijn meer dan 300.000 militairen verdwenen, omdat de focus verschoof naar technologie en oorlogsvoering op afstand. De krijgsmacht telt nu nog zo'n twee miljoen soldaten.

In 2035 wil China een volledig gemoderniseerd leger hebben, waarin geavanceerde technologieën zoals cybercapaciteiten, ruimtevaart en kunstmatige intelligentie een vaste plek hebben in de militaire strategie. In 2049, tijdens het honderdjarig bestaan van de Volksrepubliek, streeft het land ernaar om een leger van wereldformaat te hebben, zo niet het sterkste ter wereld.