Preventieve bevolkingsonderzoeken redden levens, maar veroorzaken ook angst: 'Ik had mezelf al levend begraven'
Preventieve bevolkingsonderzoeken moeten levens redden, maar kunnen deelnemers ook onnodig angst aanjagen. Dat blijkt uit de nieuwe aflevering van Stand van Nederland: Generation Next die vrijdag te zien is op NPO 2.
Er zijn talloze vormen van preventieve zorg. Naast commerciële initiatieven, zoals een full body scan, voert ook de overheid preventieve onderzoeken uit. Denk aan de bevolkingsonderzoeken naar borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker.
Charlotte Goulmy kreeg onlangs een brief met het verzoek deel te nemen aan een bevolkingsonderzoek naar borstkanker. "Dan denk je: ben ik al zo oud?", zegt ze in de nieuwe aflevering. "Je gaat, want je denkt dat dat erbij hoort, net als de tandarts."
Het onderzoek viel haar echter zwaar. "Ik vond het onderzoek best pijnlijk. Ze maken twee pannenkoeken van je borsten, daar is niet iedereen even enthousiast over. Daarna mag je weg en je krijgt te horen dat je gebeld wordt als er wat is óf je krijgt een brief met de uitslag."
'Schrok me het apezuur'
En Goulmy werd gebeld. "Ik kreeg te horen dat ik naar het ziekenhuis moest voor aanvullend onderzoek. Ik schrok me het apezuur, want ik was er helemaal niet mee bezig. Ik had mezelf al levend begraven, ik vond het verschrikkelijk en ik was heel bang. Ik dacht: 'als er iets zit, zit er per definitie niet níéts'. Er kon niets uitkomen waarvan ik dacht dat het niet erg zou zijn."
Gelukkig had ze ongelijk. "Al binnen een minuut bleek op de foto's in het ziekenhuis dat er helemaal niets te zien was. Ik wilde me aankleden en heel snel weg, maar toen vonden ze toch dat ik een echo moest maken voor de zekerheid. En ook dat was niets."
Wat zou volgens Goulmy, na deze mentaal zware ervaring, moeten gebeuren? "Ik zeg helemaal niet dat het bevolkingsonderzoek weg moet. Maar wel dat je het moet doen met het goede apparaat."
Zo eenvoudig ligt dat echter niet, legt Hafez Ismaili M'Hamdi uit. Hij is medisch ethicus en sinds 2021 lid van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving. "Dat is haast niet uitvoerbaar. Om die scan van het ziekenhuis uit te voeren, heb je heel gespecialiseerde scanapparaten nodig met zeer goed getraind personeel. Die middelen en die mensen hebben we simpelweg niet."
'70 procent van positieve testen blijkt vals alarm'
Volgens M'hamdi heeft de uitnodiging voor bevolkingsonderzoeken een legitimerende werking. "Omdat mensen de overheid vertrouwen, denken ze dat het aanbod wel goed zal zijn. Tegelijkertijd is het een vrij aanbod. Je wordt verwacht om zelf de voordelen tegen de nadelen af te wegen."
Wat zou dan een nadeel zijn? "Ongeveer 70 procent van de positieve uitslagen bij borstkankeronderzoek, blijkt vals alarm te zijn. Dat blijkt dus een serieus nadeel. Je bent een lange tijd ontzettend ongerust geweest. Toch vinden we deze onderzoeken een goed idee, omdat we zien dat de keren dat het goed gaat en de borstkanker op tijd wordt opgespoord, het ook echt levens kan redden. Daarin lijken de nadelen en voordelen goed in balans met elkaar."
De nieuwe aflevering van Stand van Nederland: Generation Next is vrijdag om 22.00 uur te zien op NPO 2.