Fotograaf legt vervuiling in Sliedrecht vast voor National Geographic: 'PFAS is een onzichtbare vijand'
Fotograaf Sarah van Wingerden (32) groeide op in Sliedrecht, in een door PFAS en andere chemische stoffen sterk vervuilde omgeving. Ze legde een jaar lang bewoners uit haar geboortedorp vast om de zichtbare en onzichtbare impact vast te leggen die PFAS veroorzaakt.
In de buurt van Sliedrecht, onder de rook van Rotterdam zitten tal van grote bedrijven, zoals bijvoorbeeld Chemours. "Een aantal jaar geleden is in een aflevering van Zembla duidelijk geworden dat er veel is vervuild in deze omgeving", zegt Van Wingerden in WNL In de Kantine op NPO Radio 1. "Met name het stukje rondom de fabriek, vooral het dorp waar ik vandaan kom, is het meest vervuilde stukje." Als kind zwom ze nota bene vaak in de Merwede, de rivier die grens aan Chemours.
Na het kijken van de aflevering van Zembla had Van Wingerden "een bepaalde boosheid en onrust" over de schadelijke gevolgen van het chemische afval in de omgeving en besloot ze zich te storten op een fotoproject. "Ik dacht, wat moet ik hiermee?," zegt Van Wingerden. "Ik heb een plan ingediend bij Stichting Oog op de Natuur. Ik had niet verwacht dat ze er zo superenthousiast over waren en vervolgens heeft National Geographic geholpen met het maken tot een publicatie."
"Heel veel mensen zijn heel erg geschrokken dat dit gewoon in Sliedrecht gebeurt en heel mijn familie woont hier nog. Er zijn mensen die uit protest niet meer uit de eigen moestuin eten. Maar er zijn ook veel mensen die een machteloos gevoel hebben en zich afvragen wat ze kunnen doen. Bij PFAS zie je namelijk letterlijk niets. Het is een veel groter probleem dan alleen voor de mensen in Sliedrecht. Als fotograaf kan ik de gevolgen van PFAS proberen zichtbaar te maken. Daarnaast heb ik de persoonlijke link."
'Hoe ga je PFAS in beeld brengen? Dat was de vraag.'
Ze sprak voor haar project meerdere mensen uit Sliedrecht. Waar de een zich zorgen maakt, zijn er ook mensen die zich weinig aantrekken van de gevolgen van PFAS. Bijvoorbeeld Joop Littel (82), die al jarenlang bijna dagelijks in de Merwede zwemt, pal voor de Chemours fabriek. Hij laat zich niet weerhouden door het drukke scheepsverkeer of de PFAS-lozingen is te zien in de fotocollectie van Van Wingerden.
Ze zegt dat een foto van haar 10-jarige nichtje, die nietsvermoedend in de Merwede staat terwijl ze een boot vasthoudt, haar favoriet is. "Hoe ga je PFAS in beeld brengen? Dat was de vraag. Ik vroeg me af hoe ik mijn leven herinnerde in Sliedrecht, toen gingen we heel vaak varen. Daar heb ik dus een foto gemaakt van mijn nichtje in het water die de boot vasthoudt. Het is een heel Hollands beeld, zo met de mooie rivier, terwijl je ook een beetje de dreiging voelt dat er iets mis is. Met dat in je achterhoofd, voel je het."
Een andere foto die Van Wingerden uitlicht, is die van een appel. "Het doet mij een beetje denken aan een sprookje (Sneeuwwitje, red.). Het is een heel mooie appel, die maar half is belicht en waar nog geen hap uit is genomen. Ik vind 'm interessant, omdat de appel mooi is, maar er toch iets mis mee is."
Van Wingerden besloot naar aanleiding van haar fotoserie zichzelf - zoals zoveel inwoners van Sliedrecht - te onderwerpen aan een PFAS-bloedtest. Daarvan heeft ze de uitslag nog niet. "Ik wacht 'm af met een beetje twijfel: wil ik het wel weten? Het verandert eigenlijk niets en dat is het lastige. Ik heb verschillende mensen gesproken voor dit project die hun bloed hebben laten testen. Ik ben boos over de keuzes die gemaakt worden door grote bedrijven, zonder het effect op de omgeving genoeg in acht te nemen."
Haar werk is inmiddels gepubliceerd in het augustusnummer van National Geographic in de vorm van het artikel Het zit in ons bloed.