Stevige kritiek op wervingsstrategie Defensie: 'Uitdaging belangrijker dan wapens'

Loopings met straaljagers, soldaten die uit een Chinook springen en militairen die in slow motion schoten lossen. Defensiespecialist Dick Zandee kijkt kritisch naar de werving van nieuwe krachten bij Defensie. Volgens hem wordt te veel campagne gevoerd op basis van spanning en adrenaline. "Dat moet nooit de motiverende factor zijn", zegt hij in Stand van Nederland: Wereld op Scherp op NPO 2.

Zandee heeft moeite met de campagnefilmpjes van Defensie. "Alleen maar de geweldsinstrumenten laten zien om de spanning bij jongeren op te bouwen. Daar zijn we nu wel een beetje vanaf", zegt hij opgelucht. "Uit enquêtes blijkt ook dat dit niet de motiverende factor is. De jongeren zoeken een uitdaging en willen iets ervaren. Dat blijkt veel belangrijker te zijn dan al die wapensystemen en dat soort zaken."

Uiteindelijk moet Defensie het ook niet van wervingsfilmpjes hebben, vindt de specialist. "Het is een ondersteunende en helpende factor, maar het moet gewoon komen uit een breed maatschappelijk gevoel van dat dit belangrijk is. Dat men erover heeft nagedacht."

20.000 reservisten realistisch?

Met een hernieuwde NAVO-norm wordt een nieuwe werkelijkheid zichtbaar in Europa. Landen schalen hun defensiecapaciteit flink op en er wordt steeds meer geld vrijgemaakt voor wapens en mensen. Zo wil Defensie in 2030 maar liefst 20.000 reservisten in actieve dienst hebben. Nu zijn dat er nog circa 8.000.

Ocke Molenaar is het hoofd van de afdelingen Reservisten en Samenleving. Het is zijn taak om al deze extra reservisten te rekruteren. "Het gaat heel goed. We zien enorme bewegingen in de maatschappij", aldus molenaar. "Mensen willen iets doen om de weerbaarheid van Nederland te verhogen." Volgens hem komt het aantal van 20.000 reservisten in zicht. "We werken er hard aan en ik heb het volle vertrouwen dat we die 20.000 gaan halen."

Defensiespecialist Zandee is minder positief. Volgens hem is de arbeidsmarkt al krap, wat zorgt voor een moordende concurrentie met het bedrijfsleven. Dat Defensie op basis van vrijwilligheid rekruteert, helpt volgens hem ook niet mee.

Zweeds model

Hij pleit voor een beperkt systeem van verplichting en noemt Zweden als voorbeeld. "De eerste stap is dat de jongeren verplicht op zeventienjarige leeftijd een enquêteformulier toegestuurd krijgen. Op basis daarvan kun je al een selectie maken wie het meest gemotiveerd is en wie ongeschikt is. Een eerste selectietoets."

Degenen die het beste scoren, worden gevraagd om te komen dienen. Een heel grote gedeelte wil dat, "maar de Zweden zeggen dat als dat niet genoeg is om alle functies te vullen, ze een deel verplicht oproepen". Dat zijn andere jongeren die ook hoog scoorden.

Zandee noemt het geen dienstplicht. "Zo mag je het niet noemen. Het is een opkomstplicht. Het werkt in Zweden. Van de jongeren die opgeroepen zijn, niet op basis van vrijwilligheid, blijft een groot deel zelfs in de krijgsmacht."