Kabinetsval door bekvechten niet uniek: 'Zij hebben alleen maar gevochten'

De val van kabinet-Schoof deed directeur van debatcentrum De Balie Yoeri Albrecht denken aan het roemloze einde van eerdere kabinetten, zoals Rutte I, wat in 2012 op de klippen liep doordat PVV-leider Geert Wilders ook toen uit de coalitie stapte. "Ook dat was een kort kabinet, al was het nu wel erg kort, bijna een record in de Nederlandse geschiedenis."

Kabinet-Rutte I, dat bestond uit de VVD en het CDA in een gedoogconstructie met de PVV, hield het bijna twee jaar vol, Schoof I slechts elf maanden. "Toen was er een gedoogconstructie met Wilders, dezelfde Wilders als nu", blikt Albrecht terug in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

"Nu was het ook een soort halve gedoogconstructie, zo stelde Wilders zich in de Kamer de laatste maanden op", stelt hij. "Hij vond dat het niet zijn kabinet was, wat opvallend is, want hij was de grootste fractie. Vanuit de Kamer had hij veel invloed kunnen hebben op zijn kabinet."

'Dit ga ik nooit meer doen'

Echter heeft Wilders ervoor gekozen om weer dezelfde opstelling te nemen als in de eerdere gedoogconstructie, aldus Albrecht. "Het lijkt ontzettend op het eerste kabinet-Rutte. Daarna zei Rutte ook: dit ga ik nooit meer doen."

Kabinet-Rutte I spleet het CDA compleet doormidden. Het ene CDA-kamp verweerde zich fel tegen de gedoogconstructie, het andere kamp gaf het een kans. Ger Koopmans, destijds Tweede Kamerlid namens het CDA, zat in dat tweede kamp. "Ik heb ja gezegd, maar spijt kan ik niets mee. Uit de woorden van Henri Bontenbal (CDA-leider, red.) herhaalt Wilders wat hij de vorige keer heeft gezegd."

Vechtkabinet

Maar er zijn nog meer paralellen te trekken. In mei 1982 viel het kabinet-Van Agt II na negen maanden interne strubbelingen. De slechte verhoudingen tussen de PvdA en het CDA zorgden voor één van de kortste regeerperiodes ooit. "Ze hebben eigenlijk alleen maar gevochten", zegt Albrecht. "Al voordat ze geïnstalleerd waren moest de koningin een informateur erbij halen om het kabinet op gang te krijgen."

Kabinet-Schoof I komt dus ook in het rijtje wat betreft kortste en meest bewogen Nederlandse kabinetten ooit. "Van Agt zei toen tegen de pers dat hij 'fatsoenshalve eerst naar de koningin moest', Schoof praatte meteen met de pers en nam de afspraken niet in acht. Eigenlijk zeg je eerst iets tegen het staatshoofd en tegen het parlement. De Kamer was terecht boos op Schoof, het zijn parlementaire zaken."

Volgens politiek verslaggever van WNL Tessa van Viegen zijn eind oktober/begin november nieuwe verkiezingen. "Dat moet nog officieel besloten worden en hoe snel gemeenten het kunnen organiseren. Maar in de periode zal het zijn."