Lokale bewoners hekelen komst arbeidsmigranten: 'Sociale cohesie helemaal naar de klote'

Vastgeplakt aan kennisstad Eindhoven ligt Veldhoven, een gemeente die een steeds internationaler aanzien krijgt door de grootschalige komst van expats. Lokale bewoners zijn kritisch; zij zien de identiteit van hun plaats als sneeuw voor de zon verdwijnen. In een nieuwe aflevering van Stand van Nederland: Aangehaakt spreekt Sam Hagens inwoners in het lokale buurthuis.

De 71-jarige Veldhovenaar Ad Vialle woont zijn hele leven al in de Brabantse plaats. Hij ziet de komst van arbeidsmigranten zowel als iets positiefs als negatiefs. "Het dorpse wordt minder, maar aan de andere kant genieten mensen hier ook van de welvaart. De wereld draait door, je kunt niet alles bij het oude houden."

Erik Bolder, uitbater van het dorpshuis, is kritischer. "Wij zijn de enige gemeente waar meer werkvolk is dan gewone inwoners. Laatst heeft ASML een hele straat opgekocht, wat al een paar weken gesprekstof is."

De zoon van Bolder kan daardoor "absoluut niet aan een huis komen. Bij de woningbouw moeten ze veertien jaar ingeschreven staan voordat ze in aanmerking komen", ergert hij zich. "En zodra je kind wordt geboren, moet je het kind al opgeven bij een sportclub. Anders moet je lang wachten. Voor voetbal hoor ik wachtlijsten van vier tot vijf jaar. Er komen steeds meer expats die ook willen sporten."

Luister hier naar de podcast over de veranderingen in Veldhoven door de komst van expats:

'Komst expats oorzaak woningnood'

In de zaal achter het dorpshuis komen veel oudere Veldhovenaren samen voor tafeltennis en andere bezigheden. De meesten hebben geen hoge pet op van alle nieuwelingen in hun plaats. "De sociale cohesie die er jarenlang is geweest, is helemaal naar de klote", reageert een oudere. Ook hij vindt dat de komst van expats de oorzaak is van de woningnood. "Iemand die werkt bij ASML legt zo 50.000 tot 70.000 euro boven de normale vraagprijs neer."

In 1995 was de gemiddelde landelijke verkoopprijs nog 93.750 euro, in Veldhoven was dat één procent hoger. In 2024 lag de landelijke gemiddelde verkoopprijs op 450.985 euro, maar in Veldhoven is dat zelfs gestegen tot 512.413 euro. "Jongeren krijgen geen kans", foetert een andere bewoner.

Daarentegen lag het gemiddelde jaarinkomen in Veldhoven in 2022 op 56.400 euro, flink hoger dan het Nederlandse gemiddelde van dat jaar: 52.000 euro. De salarissen van buitenlandse werknemers zijn niet exact bekend, maar de immigratie- en naturalisatiedienst ziet iemand pas als kennismigrant vanaf een inkomen van bijna 70.000 euro per jaar.

Kenniswerkers belangrijk

Iemand die alles weet van arbeidsmigranten die naar Nederland trekken is Roel Jennissen, socioloog bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). De arbeidsmigranten in Nederland doen variërend werk, van productiewerk tot banen als loodgieter of bouwvakker. "Maar er zijn ook hoog opgeleide migranten die hier iets toevoegen aan de kenniseconomie."

Deze kenniswerkers zijn vooral in universiteitssteden te vinden. "Maar ook in Den Haag, Wassenaar, Amstelveen én Veldhoven. De laagopgeleiden zie je geconcentreerd in gebieden met veel tuinbouw, waaronder het Westland."

Veldhoven is een typische expatgemeente geworden door de aanwezigheid van ASML, ziet Jennissen. "Dat heeft veel kenniswerkers aangetrokken, het topsegment uit die klasse. Je ziet dat deze homogene gemeente in korte tijd vrij divers is geworden." Sterker nog, het aantal migranten is vanaf 2000 tot nu verdubbeld in de gemeente. "Maar we zien ook dat migranten niet lang blijven. Na vijf jaar is twee derde alweer vertrokken."

Eén op tien werknemers arbeidsmigrant

De hoogopgeleide arbeidsmigranten zijn momenteel van harte welkom in Nederland en daar wil de politiek weinig aan veranderen, ziet de socioloog. "En mensen die specifieke kennis met zich meebrengen moet je ook niets aan doen. Zij zijn belangrijk voor de economie." Daarnaast kan op laagopgeleiden, die vooral uit het oosten van de Europese Unie komen, weinig beleid gevoerd worden. "Omdat het vrij verkeer van personen en goederen is."

Tegenwoordig is één op de tien werknemers in Nederland arbeidsmigrant. "Het zal een behoorlijke impact hebben als je die in één keer weghaalt, een economische aderlating." Bij laagopgeleide arbeidsmigratie is het een ander verhaal. "Het houdt aan de ene kant bepaalde sectoren in stand, maar aan de andere kant zeggen mensen dat, door het aanbod van goedkope arbeidskrachten, innovatie wordt tegengehouden."

Benieuwd geworden hoe de komst van expats de Nederlandse maatschappij drastisch veranderen, maar ook draaiende houden? Kijk deze aflevering van Stand van Nederland: Aangehaakt dan nu terug op NPO Start.