Sven Kockelmann sprak Hans Wiegel regelmatig: 'Het einde van een tijdperk'

Journalist Sven Kockelmann sprak de maandag overleden Hans Wiegel nog regelmatig. Hij is geraakt door de dood van de voormalig VVD-leider. "Dit is echt het einde van een tijdperk."

Dinsdag werd bekend dat Wiegel op 83-jarige leeftijd is overleden. "Ik wist al wel dat het niet heel goed ging de laatste tijd," zegt Kockelmann in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Ik kende hem een jaar of dertig en sprak hem nog geregeld, één keer in de zes of acht weken. Het raakt je toch. Ik was niet per se een huisvriend, maar wel zeer op hem gesteld."

"Hij hield van het politieke geroddel. 'Hoe gaat het in Den Haag? Wie heeft ruzie met wie?'," herinnert Kockelmann zich de gesprekken met Wiegel. "De persoonlijke verhoudingen, die zijn in de politiek vaak doorslaggevend en daar was hij heel benieuwd naar." Aan het eind van een gesprek sloot Wiegel af met een lange groet. "'Daaaag', en altijd een gulle lach. Het galmt nog na."

Kockelmann hoorde dinsdag vlak voor de uitzending van zijn radioprogramma Sven op 1 over het overlijden van Wiegel. "Daarna heb ik nog met zijn dochter gesproken."

'Sinterklaas bestaat, daar zit 'ie'

Wiegel, geboren Amsterdammer, was in zijn jeugd actief bij de JOVD, kwam in 1966 in de Tweede Kamer en werkte zich in vier jaar op tot fractievoorzitter. Onder zijn leiderschap groeide de VVD uit tot een brede volkspartij. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 1972 groeide de VVD van 16 naar 22 zetels.

In de jaren die volgden ontwikkelde Wiegel zich tot een fel criticus van PvdA-premier Joop den Uyl. Legendarisch is zijn opmerking in een debat met Den Uyl: "Sinterklaas bestaat, daar zit 'ie, achter de tafel," zei hij, wijzend naar Den Uyl.

Volgens Kockelmann gebruikte Wiegel humor als politiek wapen. "Maar ook als onderdeel van politieke strategie, van een politieke gereedschapskist. Hij was daar ongelofelijk vernuftig in en heel intuïtief. In dat opzicht hyperintelligent."

Toen Wiegel in de Tweede Kamer kwam, was hij pas 25 jaar. "Op dat moment werden ministers nog aangesproken met excellentie en journalisten werden weggestuurd als ze een kritische vraag stelden." Wiegel schudde de boel op. "Ook al was hij van de partij van de parelkettingen, hij sprak de taal van het volk," zegt Kockelmann.

Einde van een tijdperk

Ankie Broekers-Knol kwam in 1969 bij de VVD. "Wat ik altijd zo knap vond aan Wiegel: hij had een hele heldere dictie, praatte wel langzaam, maar niet té. Hij was heel duidelijk, iedereen kon hem goed volgen. Daardoor vielen zijn grappen heel goed." Kockelmann: "Hij bleef een kwajongen, ook in de politiek. En hij zat vol met anekdotes uit tijden die vervlogen zijn."

Volgens Kockelmann markeert de dood van Wiegel het einde van een tijdperk. "De groten uit die jaren, de boegbeelden die de politiek hebben gemaakt zoals die vandaag de dag zich nog steeds door ontwikkelt, zijn inmiddels in korte tijd allemaal naar boven vertrokken. Hij was de laatste."

Wiegel, die in 1977 met de VVD 28 zetels behaalde, toonde zich in debatten vaker een gevat politicus. Toen iemand in het publiek hem tijdens een publiek optreden "klootzak" noemde, reageerde Wiegel met: "Fijn dat u zich even voorstelt. Mijn naam is Wiegel."

"Er gebeurden dingen in die Tweede Kamer die je je nu niet meer kunt voorstellen," zegt Kockelmann over die tijd. "Wiegel had een theepotje. Daar zat alleen geen thee in, maar berenburg. Als er een avondlijk debat was, vroegen hij en Dries van Agt om het labeltje van het theezakje af te knippen, maar om het labeltje wel uit de theepot te laten hangen."

Privéleven

Wiegel is tweemaal getrouwd geweest. In beide gevallen is zijn vrouw door een ongeval om het leven gekomen. "Ik weet niet of hij echt liet zien hoe het hem bezighield," zegt Kockelmann. "Het heeft hem volgens mij heel diep geraakt. Het is natuurlijk ongekend en idioot leed. Twee keer je vrouw verliezen aan een verkeersongeluk, ook nog zussen van elkaar. Ik weet zeker dat het hem heel diep heeft geraakt, maar hij ging er ook naar de buitenwereld heel waardig mee om."

Broekers-Knol: "In een debat vlak voor de verkiezingen met Den Uyl, kreeg hij uit de zaal een opmerking over zijn eerste overleden echtgenote, Pien, en toen schoot hij vol. Wat ik toen prachtig vond is dat Den Uyl een arm om hem heen sloeg en hem ging troosten. Zo'n beeld van de politiek kom je niet meer tegen," zegt ze zichtbaar geëmotioneerd.

Wiegel laat zijn kinderen Marieke en Eric en twee kleinkinderen na. Kockelmann: "Zijn kinderen waren alles voor hem. Hij had het ook altijd over zijn kinderen en kleinkinderen."