Danny filmde vuurwerkramp van dichtbij: 'Toen de camera uitging, werd ik ook slachtoffer'
Het is een zonnige zaterdagmiddag als een vuurwerkopslag in Enschede ontploft, met rampzalige gevolgen. Dinsdag, precies 25 jaar geleden, blikt oud-verslaggever Danny de Vries terug op die gitzwarte dag, waarbij 23 doden vielen, bijna duizend mensen gewond raakten en een complete woonwijk werd weggevaagd. "Als ik had geweten dat het zo gevaarlijk zou zijn, had ik daar nooit gestaan. We hadden geen idee."
De oud-verslaggever liep toevallig rond in de buurt en had een camera bij zich, blikt hij terug in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Ik moest invallen voor een collega die met vakantie was. Hij had aan mij gevraagd om zijn programmaatje over te nemen met een video8-camera, om in de bus of trein leuke interviews te doen met mensen uit de regio. Daar werden dan korte fragmenten voor het lokale nieuws van gemaakt, om het regionale karakter van de zender weer te geven."
Shotje hier, shotje daar
Op een gegeven moment werd hij door vrienden gebeld. "Ik had aan iedereen de opdracht gegeven: als je nieuws hebt, dan moet je mij bellen. Ik was student, dus dat waren mijn inkomsten. Daarom belden zij om te zeggen dat ze wat vuurwerk omhoog zagen gaan."
De Vries besloot die kant op te gaan om te kijken of hij iets bruikbaars kon filmen. "Totaal niet beseffend waar ik naartoe ging." Aangekomen in de woonwijk Roombeek begon hij te draaien. "Shotje hier, shotje daar, zo had ik het geleerd."
“Als ik had geweten dat het zo gevaarlijk zou zijn, had ik daar nooit gestaan. We hadden geen idee.”
Vuurwerkregen
Op de eerst geschoten beelden leek alles nog kalm, maar dat veranderde snel toen zwaar vuurwerk afging en neerregende op de woonwijk. Het vuurwerk kwam over de huizen heen en ging alle kanten op. "Dan ben je aan het zoeken naar wat je moet filmen."
De situatie liep in rap tempo uit de hand. Toen de vuurwerkregen losbarstte, ging De Vries snel onder een deurpost staan. "Op het moment dat je niet meer begrijpt wat je overkomt, dan val je terug op hetgeen wat je nog wel begrijpt. Als twaalfjarige jongen woonde ik in Amerika en had ik training voor aardbevingen gehad. Dan leer je om onder deurposten te staan, want dat is het sterkste punt van het huis."
'Toen werd ik ook slachtoffer'
Wat hij ook begreep, was dat hij, ook na de eerste grote klap, verder moest filmen. "Je ziet hoe ik de vuurwerkramp heb beleefd. Ik had niet het gevoel dat ik onderdeel was van wat daar gebeurde."
Daarna ging het licht uit. "Na de explosies heb ik nog een radio-interview gedaan en mijn collega's instructies gegeven. Dat er een noodprogramma moest komen en iedereen naar de studio moest. Toen ik ophing, werd ik ook slachtoffer."
“Je ziet hoe ik de vuurwerkramp heb beleefd. Ik had niet het gevoel dat ik onderdeel was van wat daar gebeurde.”
De Vries raakte wonder boven wonder niet fysiek gewond. "Ik heb heel veel geluk gehad. Vrienden van mij waren omgekomen, de stad lag in puin."
Zijn trainingen op jonge leeftijd hebben bijgedragen aan zijn overleving, zegt hij. Daarom benadrukt De Vries het belang van weerbaarheidstraining. "Als je weet wat je moet doen, val je terug op wat je nog wel begrijpt."
In 2024 maakte WNL-journalist Welmoed Sijtsma de documentaireserie Redding na de Ramp. Ze interviewde Gaël, die nog maar een jongen van veertien was toen hij zwaargewond raakte bij de vuurwerkramp. Kijk de aflevering hier terug.
Pas rond 22.00 uur kwam de NOS met een live-uitzending, zes uur naar de ramp. Het Eurovisie Songfestival werd daarvoor onderbroken. "RTL zond mijn beelden van de ramp al om 18.00 uur uit. Men had geen idee, Enschede was toen heel ver weg."
Complottheorieën
In de jaren na de ramp deden veel complottheorieën de ronde, met als gevolg veel rechtszaken en wantrouwen in de overheid. "Ik heb voor mezelf in een heel vroeg stadium besloten me daar niet druk om te maken. Je komt er nooit achter hoe zoiets uiteindelijk is ontstaan. Anders blijft het altijd aan je vreten."
"Het is puur zelfbescherming geweest", is hij eerlijk. "Wat moet je uiteindelijk geloven, wie heeft nu wat gedaan? En wat is nou daadwerkelijk de oorzaak van de vuurwerkramp? Dat kan je nooit toeschrijven aan één specifiek onderdeel, het is altijd een serie van ongelukkige omstandigheden die daartoe leiden."
Mentale klap
Door de ramp kreeg De Vries een flinke mentale klap: hij kon lange tijd niet meer werken en studeren. "Het heeft twee jaar geduurd voordat ik er weer overheen was. Ik voelde me heel lang schuldig dat ik die beelden had gemaakt. Mensen dachten dat ik rijk was geworden door de beelden, allemaal dat soort dingen die dan over je gezegd worden. Dat heeft impact op hoe je in het leven staat."
“Op het moment dat je niet meer begrijpt wat je overkomt, dan val je terug op hetgeen wat je nog wel begrijpt.”
De opbrengsten van de geschoten beelden heeft hij aan veel goede doelen gegeven, vervolgt hij. "Na 13 mei is elke dag een cadeautje. Haal echt alles uit het leven wat erin zit. Je hoeft niet één ding in je leven te worden. Ik was journalist, ben jarenlang ondernemer geweest en mag nu burgemeester (van Oudewater, red.) zijn. Fantastisch."
In 450 woonwijken nog vuurwerk
Toch zijn niet alle lessen geleerd van de ramp, omdat in 450 wijken in Nederland alsnog vuurwerk ligt opgeslagen. "Als zo'n bunker nu in de hens gaat, heeft de brandweer de instructies om te evacueren. Je huis zal er maar net naast staan. Brandweermensen willen redden en behouden, maar dit is nu de realiteit."
Hij roept de overheid op om de regels aan te passen. "En ik hoop uit de grond van mijn hart dat wanneer het vuurwerkverbod is ingevoerd, in het kielzog daarvan vuurwerkbunkers verdwijnen. In Oudewater ligt geen vuurwerkbunker meer, maar als ik hoor dat er in Enschede nog acht liggen, dan vind ik dat onvoorstelbaar."