Ook EU-leider in Moskou tijdens Dag van de Overwinning: 'Een mooie splijtzwam voor Poetin'

Voor het eerst sinds jaren zijn tientallen staatshoofden en regeringsleiders aanwezig bij de Dag van de Overwinning in Moskou. Het meest opvallende is de aanwezigheid van de Slowaakse premier Robert Fico. "Een mooie splijtzwam voor Poetin om te laten zien dat de Europese Unie ook verdeeld is", zegt Ruslanddeskundige Helga Salemon in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Fico arriveerde donderdagavond na grote omzwervingen in Moskou. Andere interessante aanwezigen zijn de president van Servië, Aleksandar Vučić, en de Braziliaanse president Lula da Silva. Poetin wil laten zien dat met de komst van bijna dertig buitenlandse leiders Rusland totaal niet geïsoleerd is.

"De mooiste gast voor Poetin is natuurlijk Xi Jinping uit China", vertelt Salemon. "Terwijl Trump Poetin probeert los te weken van China, trekken de twee landen zich daar niets van aan. Xi is al in Moskou." China is voor Rusland een cruciale bondgenoot en veruit de belangrijkste handelspartner.

Orbán niet aanwezig

Naast de usual suspects, de vaste gasten uit onder meer Azerbeidzjan en Tadzjikistan, heeft de minister-president van India, Narendra Modi, "het zo verstandig gevonden om niet te komen." Naast de opgelaaide ongeregeldheden tussen Pakistan en India, "wil hij Amerika ook niet voor het hoofd stoten", denkt Salemon.

President van Hongarije Viktor Orbán is ook niet aanwezig. "Omdat hij heel diplomatiek zegt dat de rol van zijn land wat anders was, dat de Hongaren streden aan de kant van Hitler. Zijn land zat aan de foute kant."

Militair machtsvertoon

Na de Tweede Wereldoorlog stond de dag vooral bekend als een dag van herdenken, maar sinds 2008 is de nadruk gaan liggen op militair machtsvertoon. Jaarlijks wordt een grote hoeveelheid materieel getoond, waaronder ballistische raketten.

Grof geschut wordt tentoongesteld, waar dit jaar ook Chinese en Noord-Koreaanse militairen naast marcheren op het Rode Plein. Zowel Rusland als Noord-Korea hebben eerder bevestigd dat Noord-Koreaanse troepen meevechten tegen het Oekraïense leger in de Russische regio Koersk.

'Niet veel om trots op te zijn'

"De Russen hebben niet veel waar ze trots op kunnen zijn", zegt Salemon. "Ze zijn het meest trots op de overwinning in de Tweede Wereldoorlog tegen het fascisme, samen met de geallieerden, al zeggen ze dat niet meer."

In het centrum van de Russische hoofdstad zijn talloze straattentoonstellingen te zien, onder de slogan 'Van de Grote Vaderlandse Oorlog (zo wordt de Tweede Wereldoorlog in Rusland genoemd, red.) tot de Speciale Militaire Operatie', waarmee in Rusland de oorlog in Oekraïne wordt bedoeld.

De afgelopen jaren doet het Kremlin er alles aan om te bewijzen dat er een rechtstreeks verband bestaat tussen de strijd tegen nazi-Duitsland en die tegen Oekraïne, sinds 2022. Al sinds de escalatie van de ongeregeldheden in 2014 duiden Russische staatsmedia en woordvoerders Oekraïense leiders aan als neonazi's.

Angst voor Oekraïense acties

In aanloop naar de festiviteiten in Moskou vond de grootste Oekraïense droneaanval tot nu toe plaats, waarvan zeker één van de honderden projectielen Moskou heeft bereikt. Meerdere vliegvelden werden daardoor gesloten. De spanningen in aanloop naar 9 mei liepen de afgelopen dagen al verder op, gezien het risico op Oekraïense acties.

Nadat Poetin een eenzijdig staakt-het-vuren van drie dagen afkondigde, weigerde Kiev zich daarbij aan te sluiten. Daarom zijn in en rondom Moskou, met het oog op de aanwezigheid van veel buitenlandse leiders, grootschalige veiligheidsmaatregelen genomen.