Premier Schoof moet wachten op de gang, Mirjam Bikker (CU) kan gênante details onderhandelingen niet meer aanhoren: 'Hou op!'

ChristenUnie-leider Mirjam Bikker noemt het "schadelijk" dat premier Dick Schoof tijdens de onderhandelingen over de voorjaarsnota op de gang moest wachten. "Het is niet goed. De premier moet aanvoerder zijn van het kabinet", zegt het Tweede Kamerlid in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Schoof was niet uitgenodigd voor de onderhandelingen woensdag tussen coalitiepartners PVV, VVD, NSC en BBB, maar klopte om elf uur 's avonds toch op de deur van het Ministerie van Financiën, schrijft NRC in een reconstructie. Binnen verlopen de onderhandelingen tussen de fractievoorzitters uiterst moeizaam, maar niemand schakelt de hulp van Schoof in.

De premier is volgens de krant op eigen initiatief gekomen en moet wachten op de gang. Tijdens pauzes spreekt hij met de fractievoorzitters, met name met VVD-leider Dilan Yeşilgöz, vertellen ingewijden. Aan de onderhandelingstafel wordt geopperd dat Schoof plaatsneemt in een kamertje waar NSC'ers zich af en toe terugtrekken.

Die partij is bereid het kabinet te laten vallen, als er niet meer geld beschikbaar komt om de problemen met de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (WIA) bij het UWV op te lossen. Vicepremier Eddy van Hijum (Sociale Zaken, NSC) dreigt op te stappen. 'Het lijkt een serieuze crisis-in-de-maak, en Schoof is er nu toch. Maar het moment dat hij NSC tot bedaren moet brengen komt niet, hij hoeft het kamertje niet in', schrijft NRC. 

Ondertussen lopen de spanningen aan tafel verder op: NSC-duoleider Nicolien van Vroonhoven wordt emotioneel, weet De Telegraaf. Uiteindelijk bereiken de vier partijen na meer dan 24 uur onderhandelen toch een akkoord. 

De rol van Schoof die nacht lijkt beperkt. "Natuurlijk heb ik een rol, dat mag toch overduidelijk zijn? Al wil dat niet zeggen dat ik er de hele tijd bij heb gezeten", zegt hij de volgende dag ietwat geërgerd tijdens een persconferentie.

'Hou op!' 

"Het blijft een vechtcoalitie", verzucht CU-leider Mirjam Bikker. Ze is niet verrast dat details uit de onderhandelingen op straat liggen. "Ook als je onderhandelt ben je blijkbaar niet veilig in deze coalitie. Alles wat je doet wordt naar buiten gebracht en vervolgens ontkent of juist sterker gemaakt."

Volgens Bikker is dat funest voor het onderhandelingsklimaat. "Als je goed wil onderhandelen en wil begrijpen van elkaar waar de pijn zit, moet je dat in een goede omgeving doen." Uit een reconstructie van het AD blijkt dat er met een pen wordt gegooid, NSC-leider Pieter Omtzigt stiekem meedoet en er openlijk irritaties worden uitgesproken. Bikker kan het niet meer aanhoren. "Hou op!"

Dat de premier moest wachten op de gang is volgens haar "schadelijk" voor zijn gezag. "Het is niet goed. De premier moet aanvoerder zijn van het kabinet." Bikker vindt het bovendien "heel vreemd" dat ministers en staatssecretarissen donderdag voorafgaand aan de ministerraad aangaven de herschreven voorjaarsnota nog niet te kennen.

Bewindspersonen buitenspel

Zo hoorde staatssecretaris Eddie van Marum (Herstel Groningen, BBB) via een persbericht van zijn partij dat miljarden voor de Lelylijn – een nog te bouwen spoorlijn tussen de Randstad en Noord-Nederland – elders naartoe gingen. Bij de onderhandelingen waren enkel minister Heinen en staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (Belastingen, NSC) betrokken. Volgens Bikker moeten bewindspersonen wél op de hoogte worden gehouden. "Schoof kon daarin geen leider zijn."

De CU-leider vindt dat PVV-leider Geert Wilders staatssecretaris Ingrid Coenradie in de kou heeft laten staan. Het gevangeniswezen krijgt er geen geld bij in de voorjaarsnota zei Wilders. "Helaas, daar was te weinig geld voor." Coenradie - in het kabinet namens PVV - had gevraagd om honderden miljoenen om het cellentekort op te lossen.

"Coenradie had zo duidelijk aangegeven: 'Jongens, ik heb extra geld nodig'. Als er dan vervolgens geen euro extra wordt vrijgemaakt en je straks als coalitie wel gaat roepen 'zwaarder straffen! en 'harder aanpakken!'..." Bikker hekelt de coalitie. "Ben je nou bezig met die problemen oplossen of laat je ze bestaan? Voor Coenradie is dit uitermate zuur, maar ook voor al die gevangenisbewaarders, die ook met de handen in het haar zitten."

Kortetermijnoplossingen

Wat er precies in de voorjaarsnota staat, wordt vandaag bekend. Bekend is al wel dat de huren worden bevroren en dat er geld komt om de hoge boodschappenprijzen te compenseren. Vanaf 2026 stijgt de benzineprijs: JA21-leider Joost Eerdmans onthulde in Bar Laat dat Barry Madlener (Infrastructuur) geen geld krijgt om brandstofprijzen te dempen.

De bijna gratis kinderopvang wordt uitgesteld tot 2029. Bikker denkt dat het kabinet vooral inzet op kortetermijnmaatregelen. "Of het nou gaat om de autoprijs of de kaartjes in de trein, maar ook bijvoorbeeld als het gaat om de huren die worden bevroren: het is voor heel veel huurders goed nieuws, maar het wordt gedaan op een manier dat woningbouwcorporaties geen nieuwe woningen kunnen bouwen."

"Dat betekent dat het straks weer langer duurt voordat mensen een huis kunnen vinden. Dit zijn maatregelen waarvan ik denk: in eerste orde is het goed, maar wat gaat het nou betekenen voor de toekomst?", zegt Bikker over de voorjaarsnota.

Volgens haar laat de coalitie het op het gebied van bestaanszekerheid afweten. "Je kan dingen op korte termijn oplossen, maar ons land heeft op lange termijn oplossingen nodig voor grote problemen. Of het nou gaat om boodschappen kunnen betalen of het vinden van een huis; de langdurige oplossingen mis ik in deze voorjaarsnota", aldus Bikker.