Kwart van de starters verzwijgt studieschuld bij hypotheekaanvraag: 'Of dit strafbaar is? Ja, nou en of'

Bijna een kwart van de starters verzwijgt de studieschuld bij een hypotheekaanvraag, of is van plan dat te doen. Dat blijkt uit een onderzoek van Viisi Hypotheken. Deze twintigers en dertigers zien geen andere manier om kans te maken op een koopwoning, maar nemen door te liegen een groot risico. EW-onderzoeksjournalist Maria Bouwman zocht uit wat er voor ze op het spel staat: "Of dit strafbaar is? Ja, nou en of."

"Als je ziet hoe makkelijk erover gesproken wordt onder starters, verbaast het je misschien dat je ervoor veroordeeld kunt worden", vertelt Bouwman in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Ik heb hierover gesproken met een advocaat die gespecialiseerd is in economisch strafrecht, en zij zei dat ze regelmatig zaken over dit thema voorbij ziet komen. Je kunt veroordeeld worden voor valsheid in geschrift, bijvoorbeeld. Daar staat tot zes jaar celstraf op."

En dat is niet alles. Afhankelijk van de situatie kan een starter ook worden opgenomen in het frauderegister, een leenverbod van zes tot acht jaar krijgen, of veroordeeld worden tot honderd uur taakstraf of het volledige hypotheekbedrag kan in één keer worden teruggevorderd.

Voorsprong op anderen

Daar staat tegenover dat zwijgen over de studieschuld - mits het niet wordt ontdekt - een grote voorsprong kan geven op de woningmarkt. Een koppel met een studieschuld van 50.000 euro per persoon, kan bijvoorbeeld zo'n 60.000 euro meer lenen als ze besluiten te zwijgen. "En je denkt misschien dat 50.000 euro studieschuld heel veel is", vertelt Bouwman, "maar een kwart van de mensen die onder het leenstelsel begonnen is met studeren heeft daadwerkelijk zo'n grote schuld."

Bouwman kan dan ook goed begrijpen dat jonge mensen hun studieschuld wegmoffelen. "Starters van nu zijn boos. Ze hebben onder het leenstelsel gestudeerd, flinke schulden moeten maken om hun studie af te ronden. En nu komen ze op een woningmarkt terecht waar het echt strijden is om huizen."

"Maar ja, de consequenties zijn ernstig. Je moet je afvragen of je dat wil riskeren voor een paar tienduizend euro extra. Op het moment zelf voelt het misschien fijn dat je het hoogste bod hebt, maar als je betrapt wordt, dan hang je."

Moreel dilemma

Starters die betrapt worden zijn misschien het haasje, maar de kans dat je betrapt wordt is relatief klein. Dat heeft ermee te maken dat studieschulden niet geregistreerd worden door het Bureau Krediet Registratie (BKR). "Dat lijkt wel een bewuste keuze van Den Haag, dat ze een soort gedoogbeleid creëren", zegt Bouwman. "Hypotheekverstrekkers vragen altijd BKR-geregistreerde leningen op, maar de studieschuld krijgen ze dus niet te zien. Daardoor komen starters zelf voor een soort moreel dilemma te staan."

Zelfs hypotheekadviseurs kiezen er dankzij dat beleid vaak voor om de studieschuld niet mee te nemen in hun berekeningen. Bouwman: "Een paar jaar terug, in 2021, bleek uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten dat 42 procent van de hypotheekadviseurs starters niet vraagt naar een studieschuld. Ja, bijna de helft, gewoon."

Nieuw beleid

Politiek Den Haag moet het huidige gedoogbeleid nodig aanpassen, vindt Bouwman. "Ik zou zeggen: maak die studieschuld BKR geregistreerd. Ik begrijp heel goed dat starters het zwaar hebben, maar ik denk dat we meer moeten kijken naar hoe we de doorstroom op de woningmarkt bevorderen, zodat de huizenprijzen gaan dalen. Ik vind het van de politiek onverantwoord om starters, die al in zo'n wanhopige situatie zitten, verantwoordelijk te maken voor zo'n keuze."

Starters willen zelf nog een stapje verder gaan. Twee op de drie zou het liefst zien dat het helemaal verboden wordt voor hypotheekverstrekkers om te vragen naar een studieschuld. Volgens Bouwman is dat echter te riskant: "De studieschuld weegt al minder zwaar mee dan commerciële leningen, daar is al rekening mee gehouden. En je hebt wel bepaalde maandlasten waarmee je rekening moet houden, dus het is financieel gewoon onverantwoord om die betalingsverplichting van de studieschuld niet mee te rekenen. Hoe je het ook wendt of keert: die verplichting is er wél."