Millennials geven graag geld uit: 'Van besparen op cappuccino's kun je niet ineens een huis kopen'
Millennials zijn amper voorbereid op financiële risico's. Beter sparen, zo luidt het advies van oudere generaties, maar volgens consumentenpsycholoog Tim Zuidgeest is dat makkelijker gezegd dan gedaan. "Vroeger appte niemand je: ik ga naar Bali."
19 procent van de millennials zou een onvoorziene kostenpost van tweehonderd euro niet kunnen betalen, zo blijkt uit onderzoek. Toch leven millennials ogenschijnlijk minder zuinig dan eerdere generaties. Volgens Zuidgeest heeft dat te maken met alle (koop)prikkels waarmee jongeren van nu worden geconfronteerd.
"Mensen willen graag bij een groep horen. Als er een trend is van uit eten gaan en luxe kleding dragen, krijgen andere mensen die dat zien de neiging om zelf dure dingen te kopen", verklaart Zuidgeest in Stand van Nederland: Generatie Next op NPO 2. "Als de trend vroeger was dat het gezellig was om met z'n allen thuis te eten, deed je dat."
'Koop nu, betaal later'
Bovendien zien millennials vaker dan vroeger wat hun leeftijdsgenoten doen. "Vroeger appte niemand je: ik ga naar Bali, om het vervolgens op Instagram te zien." Om de (dure) levensstijl te onderhouden, maken millennials dankbaar gebruik van betaaldiensten als Klarna en Riverty, die de mogelijkheid bieden om op een later moment voor je aankoop te betalen. Zuidgeest ziet kopen op de pof als een risicovolle ontwikkeling.
"Wat je ziet, is dat alle lasten zijn gestegen. Dat maakt dat mensen stress ervaren over hoe ze met hun geld moeten omgaan. Die stress zorgt er weer voor dat ze verkeerde keuzes gaan maken", zegt de consumentenpsycholoog. "Het grootste voorbeeld is het kopen op krediet. 'Koop nu, betaal later' zorgt ervoor dat je op korte termijn het fijne gevoel hebt van de aankoop en pas op een later moment het probleem ervaart van betalen. Dit soort transacties doe je vaker op het moment dat je stress door geldzorgen ervaart."
Winkeliers spelen hierop in en bieden uitgesteld betalen steeds vaker aan. "Zij zijn in het verleden ook heel snel overgestapt op pinbetalingen. Een pinbetaling maakt dat je de fysieke pijn van het betalen, want dat is het in feite, minder ervaart. 'Koop nu, betaal later' is een nog grotere ontkoppeling van die pijn", zegt Zuidgeest.
"We zien vanuit de psychologie terug dat wanneer je nu koopt en later betaalt, de betaling voor je gevoel helemaal losstaat van de koop. Oftewel, het lijkt net alsof je het product nu gratis meeneemt. Dat is gevaarlijk. De drempel om iets te kopen wordt veel lager."
Schulden nemen toe
Mede door deze ontwikkeling nemen schulden in Nederland toe. Iemand die hier dagelijks getuige van is, is sociaal ondernemer Niels Pel. Hij helpt mensen met schulden door het hele land. "We weten dat schulden steeds vaker voorkomen, onder zowat alle leeftijdsgroepen."
Hij vertelt: "Vaak denk je dat het gaat om mensen die niet zoveel geld verdienen, maar steeds vaker gaat het om middeninkomens. Mensen die het financieel best goed op orde hebben, maar waarbij een paar dingen net anders lopen dan je zou willen. Dan kan het in Nederland best wel hard gaan."
"Stel je voor: je hebt twee inkomens en net een huis gekocht, één van de twee partners raakt ziek of raakt een baan kwijt, maar je hebt een hypotheek gekregen op basis van dat hogere inkomen. Dan moet je opeens gaan schuiven. Wat er misgaat, is dat mensen onvoldoende een buffer hebben. Dan stapelen kosten zich op."
Ook Pel ziet dat met die schulden ook stress de kop opsteekt. "Dan is het heel lastig om je geldzaken op orde te houden. Ik weet dat gemiddeld één op de drie gezinnen financieel niet goed rondkomt. Schulden spelen inmiddels een rol bij één op de vijf gezinnen en bij één op de elf zijn de schulden zelfs problematisch. Het gaat zowel om zzp'ers als mensen in loondienst.
'Van besparen op cappuccino's kun je niet ineens een huis kopen'
Die schulden treffen dus ook millennials, zoals vlogger Bram de Wijs (40). Op zijn YouTube-kanaal vertelt hij eerlijk over zijn financiële problemen, die ontstonden door een fout bij zijn belastingaangifte. "Ik dacht: ik kan mij ervoor schamen en er niets over zeggen, maar dat lukt bijna niet als je iedere dag je leven filmt." Het had zoveel impact op hoe ik mij voelde. Ik dacht: ik moet er iets over vertellen. Toen dacht ik: ik kan er ook álles over vertellen!"
Sindsdien neemt hij zijn volgers mee op zijn weg naar financiële stabiliteit. "Heel veel mensen vinden het interessant en veel mensen herkennen het misschien ook wel. En voor een deel zit er ook leedvermaak. Dat is prima, dat zijn ook views. En daardoor kan ik nu mijn huis kopen."
De Wijs besteedt naar eigen zeggen veel geld aan gadgets. Het beeld dat millennials onnodige uitgaven doen, ontkracht hij niet, maar: "het is een beetje een vooroordeel dat millennials cappuccino's en avocado's kopen. Mensen zeggen: op boodschappen kun je een hoop besparen. Maar van besparen op cappuccino's en avocado's kun je niet ineens een huis kopen. Dan moet je echt met iets anders komen."
Meer weten? Deze uitzending van Stand van Nederland: Generatie Next kijk je hier terug, via NPO Start.