Peperdure klimaatdoelen brengen kabinet in spagaat: 'PVV en BBB staan niet te springen'

In Den Haag groeit de onrust rondom de klimaatdoelen. Minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei) heeft honderden miljarden nodig om haar duurzaamheidswensen te betalen. "PVV en BBB staan niet te springen om de klimaatdoelen op deze manier te halen", zegt politiek verslaggever van WNL Tessa van Viegen.

In 2030 moet ons land 55 procent minder broeikasgassen uitstoten vergeleken met 1990. Het streven is zelfs 60 procent vermindering. Het kabinet wil dat Nederland in 2050 klimaatneutraal is. Maar deskundigen waarschuwen dat die doelen in gevaar zijn.

Dat komt mede door het overvolle stroomnet. Onderzoekers van meerdere Haagse departementen stellen dat de kosten voor het gebruik van dat net hard zullen oplopen en een gemiddeld huishouden in 2040 tot 700 euro meer kunnen kosten dan nu. Naar schatting zijn er tot 2040 investeringen van in totaal 195 miljard euro nodig om het stroomnetwerk uit te breiden en te verzwaren, waarvan 107 miljard voor het net op land.

"Een gigantisch bedrag", zegt Van Viegen. "Even voor je beeld: per jaar geeft de overheid 400 miljard euro uit. Dit is dus de helft daarvan. Vooralsnog worden dat soort kosten door burgers en bedrijven via de energierekening betaald." Bij een gemiddeld huishouden leidt dit tot netkosten die kunnen oplopen tot 1100 euro in 2040, tegenover 400 euro vorig jaar. 

Dat geld is er bij de meeste huishoudens niet, weet het kabinet. De vraag is dus waar het geld vandaan moet komen. "Er wordt naarstig gezocht naar hoe we het gaan betalen en de vraag is hoe veel geld we überhaupt gaan investeren", zegt Van Viegen, die vandaag "een raar debat" verwacht. "Achter de schermen werkt de minister hard aan plannen die pas ergens in april komen."

'Wij worden gedwongen om van het gas af te gaan'

JA21-leider Joost Eerdmans pleit voor vertraging van de klimaatdoelen. "Wij worden gedwongen om van het gas af te gaan, allemaal elektrisch te rijden, er moet een warmtepomp komen. Dat kan het net niet aan en dan zitten we opeens met een tekort van 200 miljard. Ik heb de indruk dat we te veel tempo zetten achter onmogelijke doelen."

"Wij moeten dat uiteindelijk met z'n allen betalen. Dat geld kun je bijvoorbeeld ook niet geven aan Oekraïne", zegt Eerdmans. "Ik zeg: druk op de pauzeknop. We kunnen het niet aan, maar het is ook niet nodig. We kunnen heel veel andere dingen doen. We zijn eindelijk kerncentrales aan het opstarten. Dat is de toekomst, niet het land vol zetten met zonnepanelen en windmolens."

Eerdmans wil zelfs uit het Klimaatakkoord van Parijs stappen. "Het brengt ons absoluut niet verder. Wij kunnen helaas de wereldtemperatuur niet beïnvloeden en de doelen zijn onbetaalbaar, je gaat ze niet halen. Wij zeggen: maak een pas op de plaats. Dit gaat ons als consument te veel geld kosten. Dat vindt links overigens ook."

In het hoofdlijnenakkoord staat dat het kabinet de klimaatdoelen moet halen. "Maar ik moet eerlijk zeggen dat ik dit geluid steeds meer hoor bij een aantal coalitiepartijen", zegt Van Viegen, "met name bij PVV en BBB, die eigenlijk ook niet meer zo staan te springen om de klimaatdoelen op deze manier te halen, als het zo gigantisch in de papieren loopt".

Nieuwe werkelijkheid

De coalitie sleutelt liever niet achteraf aan het hoofdlijnenakkoord. "Aan de andere kant is er geopolitiek in korte tijd zoveel veranderd, dat je toch ook steeds meer hoort: we willen de industrie niet afschalen. Dat zou goed zijn voor het klimaat, maar we willen juist onafhankelijker worden van al die landen waar we niet afhankelijk van willen zijn. Je ziet dat de overheid in een spagaat zit", zegt Van Viegen.

Linkse partijen zullen de minister juist oproepen om vaart te maken. Van Viegen: "De rechtse partijen zeggen - je hoorde het net al: misschien moeten we even pas op de plaats maken en kijken wat we verder nog aan ons hoofd hebben." Eerdmans: "Het tempo verlagen, beheersbaar maken en niet zeggen dat iedereen gedwongen van z'n gas af moet. Dat is een operatie van nog eens 300 miljard."

'Ik moet niet verplicht worden'

De JA21-voorman wil in ieder geval dat mensen zelf mogen beslissen. "Ik moet niet verplicht worden om elektrisch te rijden als ik een benzineauto heb. Dat wordt in Europa wel de norm, vanaf 2035 mag je geen nieuwe benzineauto kopen. En ondertussen gaan miljarden uit subsidies naar mensen met een zonnepaneel. Het klinkt geweldig, het helpt alleen niet en kost de belastingbetaler heel veel geld. De energierekening gaat nu hard omhoog. Ten opzichte van andere landen is dat echt verschrikkelijk. Daar moeten we acuut wat doen."