Trump zet EU verder onder druk: 'Maar het Europese leger is groter dan het Amerikaanse'
De geopolitieke verhoudingen veranderen in rap tempo door de koerswijziging van Amerika onder Donald Trump. Daardoor is de druk op Europa versterkt om de eigen defensiecapaciteit te versterken en zijn er twijfels over de toekomst van de NAVO in de huidige vorm. Is de Europese Unie klaar voor deze uitdagingen?
In de eerste anderhalve maand na zijn hernieuwde aantreden zorgde Trump wereldwijd al voor onrust. Daar deed hij deze week een schepje boven op door de steun aan Oekraïne - in ieder geval voorlopig - op te schorten. "Op de korte termijn kan Europa niet zonder de NAVO", reageert Stefan de Vries, freelance journalist gespecialiseerd in Europese verslaggeving, in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
"De capaciteit hebben we niet. De structuur bestaat al 75 jaar, dus heel veel dingen zijn we aan gewend en moeten we vervangen. Op termijn gaan we een ander soort NAVO krijgen. Zeker als Amerika op deze manier blijft doorgaan. We kunnen niet langer op de Verenigde Staten vertrouwen."
"Dat is een heel harde waarheid voor de Europeanen. Sinds de Tweede Wereldoorlog hebben we heel veilig geleefd onder de veiligheidsparaplu van de Amerikanen, die ons beschermd hebben. In een paar weken is dat ineens weg en moeten we onze manier van denken veranderen, waar we tachtig jaar gewend aan zijn geraakt." Volgens De Vries is het alsof iemand tachtig jaar bij zijn ouders heeft gewoond en nu plotseling op straat staat, zonder vangnet. "Waar gaan we naartoe?" vraagt hij zich af.
“Dat Europa niet langer kan vertrouwen op de Verenigde Staten is een heel harde waarheid.”
Schoof gelooft niet onafhankelijkheid Europa
Premier Dick Schoof sprak woensdagavond in een Kamerdebat uit voorlopig niet te geloven in Europese onafhankelijkheid van Amerika. "Op korte en middellange termijn kan het niet zonder de Amerikanen en daarnaast willen we het met de Amerikanen", aldus Schoof. "We hebben ze snoeihard nodig. We willen dat ze ook in NAVO-verband blijven staan over datgene dat gaat over de veiligheid van Europa en Nederland."
Die uitspraak kon rekenen op felle kritiek van oppositieleider Frans Timmermans (GL-PvdA). "Je kunt eindeloos zeggen dat het niet zonder de Amerikanen kan, maar misschien móét het wel zonder de Amerikanen. En wat dan?" Schoof: "We willen het niet, maar je moet er altijd over nadenken. Dat doe je niet in het publieke domein, maar toch in de geheime kamers van een aantal departementen."
De Vries vindt de uitlatingen van Schoof onverstandig. "Je zou dit juist wél in het publieke domein moeten doen", countert de Europa-expert. "Het is nogal een omwenteling namelijk, na tachtig jaar vertrouwd te hebben op de Amerikanen. Er moet ineens een switch worden gemaakt, dat dit niet meer bestaat. Dit betreft iedere burger in Europa, dus iedereen moet betrokken worden bij een plan voor de toekomst van ons continent. In geheime kamertjes gaat dat niet werken."
'Zonder Europa zijn we niks'
Op korte termijn blijft de samenwerking met de VS cruciaal, betoogt De Vries. "We hebben geen andere keuze, omdat we heel afhankelijk zijn van de Verenigde Staten. We moeten wel een begin maken om onafhankelijk te worden van de Verenigde Staten. Dat kan vijf jaar duren, of tien jaar. Dan zit er waarschijnlijk alweer een heel andere regering. Als er op dat moment de Verenigde Staten zeggen ons weer te willen beschermen, dan zijn we veel verder. Dan kunnen we zeggen dat we onze eigen broek kunnen ophouden."
De Vries: "In de wereld waarin we leven is alles met elkaar verbonden. We zijn geen eilanden die op zichzelf staan. Een iPhone wordt bijvoorbeeld gemaakt in vijftig verschillende landen, uiteindelijk zit dat in je broekzak, maar dat laat zien dat alles met elkaar verbonden is. We zitten nu in een tijd waarin we machtsblokken hebben, niet meer de wereldpolitiek die we gewend zijn. Wij Europeanen moeten ook een blok zijn, alleen zo kunnen we blijven Europa. In de Kamer gaat het hier veel te weinig over. Nederland is in de Europese Unie heel relevant, maar in de wereld niet meer. Zonder Europa zijn we niks."
Het gebrek aan een duidelijke Europese koers binnen de coalitie helpt volgens de journalist niet. "Achterkamertjes lijkt me dus geen verstandige optie. We moeten echt rekening houden met het feit dat we de Verenigde Staten kwijt zijn. Dat is niet zo'n probleem op de lange termijn, want Europa bij elkaar is echt heel sterk."
“De wereld is aan het veranderen en wij moeten daarin mee. In welke wereld willen we morgen leven?”
De Vries betoogt dat de Europese legers bij elkaar, groter zijn dan die van Amerika en de luchtmacht zelfs twee keer groter zijn. "We hebben zeer goed getrainde en hightech legers, alleen werken we niet samen en daardoor zijn we zwak. De wereld is aan het veranderen en wij moeten daarin mee. Daar moet het over gaan. In welke wereld willen we morgen leven? Dat is iets dat ik niet terugzag in het Kamerdebat."