Ombudsman Rotterdam luidt noodklok over rechtsstaat: 'Heeft iedereen toegang tot het recht? Nee'

Ombudsman in Rotterdam Marianne van den Anker luidt de noodklok over de stand van de rechtsstaat. Volgens Van den Anker is het recht voor mensen steeds minder toegankelijk en staat bovendien het aanzien van de rechtspraak onder druk. "De sociale advocatuur moet worden verstevigd."

"Het speelt niet alleen in Rotterdam, maar eigenlijk in heel Nederland", begint Van den Anker in Goedemorgen Nederland op NPO 1 over haar zorgen. "Het eerste probleem is het toegang tot het recht. We zien dat steeds meer mensen met de overheid in de knoop raken. Bij wie moet je dan zijn voor hulp?"

Volgens Van den Anker wordt het "steeds ingewikkelder" om hulp te vragen en zijn de verschillen per gemeente groot. "Niet overal zijn sociale raadslieden, de sociale advocatuur staat onder druk en niet overal is een ombudsvoorziening ingeregeld", verzucht ze. "Daar maken wij ons zorgen over."

'Bij ons stond de telefoon roodgloeiend'

Ook het aanzien van de rechtspraak staat onder druk, waarschuwt de ombudsman. Dat heeft ook te maken met het voorstel van staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie en Veiligheid​​) om gedetineerden eerder vrij te laten vanwege een cellentekort. "Weet je wat we doen, we gooien gevangenen maar eens twee weken eerder buiten", vat Van den Anker het plan van Coenradie samen. 

Dat leidt in Rotterdam tot onrust. "Het heeft enorme gevolgen, bij ons stond de telefoon roodgloeiend. Mensen maken zich zorgen over de rechtsstaat. Als een rechter recht spreekt, verwacht je dat dat vonnis ook wordt uitgevoerd", zegt Van den Anker. "Rechters leggen na veel wikken en wegen een vonnis op en de politiek zegt: even goede vrienden."

'Gemeente zegt doodleuk: dikke doei'

Niet alleen worden gevangenen mogelijk eerder vrijgelaten. Volgens Van den Anker zijn ook gemeenten steeds vaker niet in staat een rechterlijke uitspraak na te leven. "We hebben een situatie in Rotterdam waar een aantal inwoners met studentenoverlast te maken heeft. Zij stapten naar de rechter, omdat de gemeente niet naar hen luistert. Dat dat nodig is, vind ik al wat van. Vervolgens kregen de bewoners gelijk van de rechter en dan zegt de gemeente doodleuk: dikke doei, we gaan dit niet doen."

Ze geeft nog een voorbeeld: "Veel mensen hebben een hulphond nodig, bijvoorbeeld mensen met autisme. Dan moet je naar de rechter om het af te dwingen. Dan zegt de rechter: gemeente, geef die mensen een hulphond, maar de gemeente doet het niet. Het gaat maar door!"

Sociale advocatuur

Van den Anker kijkt naar Den Haag. "Heeft iedereen toegang tot het recht? Nee. De sociale advocatuur moet worden verstevigd, net als de ombudsvoorziening. Je moet naar iemand toe kunnen gaan. Naar Het Juridisch Loket kun je als werkende armen ook al niet meer. Dat kan alleen als je echt nog één pinknagel hebt om aan je kont te krabben."

"En als het gaat om het aanzien van de rechtsstaat, dan moeten we de vonnissen die rechters kunnen uitspreken bloedserieus nemen in de uitvoering", aldus de ombudsvrouw. "Er is schaarste, maar we moeten veel beter naar rechters gaan luisteren."