Coalitie botst over NSC-stokpaardje: 'Die gaan op hun strepen staan'

Het stokpaardje van Pieter Omtzigt, het opzetten van een grondwettelijk hof, leidt zowel binnen het kabinet als de coalitie tot onenigheid. Haagse ingewijden laten aan De Telegraaf weten dat PVV, VVD en BBB vinden dat NSC dit nog te vormen hof meer bevoegdheden wil geven dan in het hoofdlijnenakkoord is vastgelegd. De spanningen liepen vorige week tijdens de wekelijkse ministerraad hoog op.

In het hoofdlijnenakkoord is opgenomen dat Nederland de grondwet moet aanpassen om een grondwettelijk hof mogelijk te maken. Zo’n instituut, dat wetten aan de grondwet kan toetsen, ontbreekt in ons land. Een groot gemis, volgens NSC. Partijleider Pieter Omtzigt heeft zich hard ingezet om de oprichting ervan in het coalitieakkoord te krijgen. Binnen de coalitie wordt het plan echter weggezet als 'Pieters hobby'.

Nu is er gedoe ontstaan over het voorstel dat verantwoordelijke NSC-minister Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken) binnenkort aan de Tweede Kamer wil voorleggen. Volgens de andere drie coalitiepartijen wil NSC verder gaan dan alleen de klassieke grondrechten laten vallen onder het hof. Dit is een gevoelig punt, omdat men vindt dat NSC vaker de gemaakte afspraken oprekt.

"Het zou met name de VVD tegen de borst stuiten", zegt Mats Akkerman, politiek verslaggever van Omroep WNL, in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "De VVD gaat over het Ministerie van Justitie, waar het hof uiteindelijk onder moet komen te vallen."

Waarmee kan je naar een constitutioneel hof?

Akkerman legt uit waar de frictie ontstaat: "Zo'n hof kan je grondrechten toetsen. Je kan ernaartoe stappen als je grondrechten in gevaar komen, zoals je vrijheid van meningsuiting. Maar naast die klassieke grondrechten heb je ook sociale grondrechten. Denk aan het recht op huisvesting, wat inhoudt dat de overheid ervoor moet zorgen dat er genoeg huizen zijn. Maar het wordt toch wel een ingewikkeld verhaal als iedereen die geen huis heeft, tegen zo'n constitutioneel hof kan zeggen: ga even een huis voor mij regelen. Dan maak je het heel lastig voor de overheid om te functioneren."

De vraag is dus waarmee je straks precies wel en niet naar zo'n constitutioneel hof mag stappen. Akkerman: "Daar is discussie over en de partijen staan tegenover elkaar. Voor NSC is het heel belangrijk dat dit hof er komt, dus die zullen op hun strepen gaan staan. Of het hof er gaat komen? Ze hebben het afgesproken, dus daar zijn ze het wel over eens. Al is daar wel een aantal jaren voor nodig, want de Grondwet moet aangepast worden, dus het gaat sowieso naar een volgend kabinet."