WNL
Tekstgrootte
Artikel delen
  • Gekopieerd

Leeuwarden plaatst 36 struikelstenen voor joodse oorlogsslachtoffers: 'Herdenken misschien wel belangrijker dan ooit'

Redactie

Het is maandag precies tachtig jaar geleden dat Auschwitz is bevrijd. Ook in Nederland wordt uitgebreid stilgestaan bij de gruwelen van de Holocaust. In Leeuwarden worden daarom 36 struikelstenen geplaatst en dat zorgt voor de nodige emoties bij betrokkenen.

Lang was het uitgesloten dat struikelstenen in Leeuwarden werden geplaatst. De joodse gemeenschap wilde dit namelijk niet. "Ze zeiden dat er al eeuwen over hen werd heengelopen en dat het genoeg was", zegt Jorrit Volkers, voorzitter van de Stichting Behoud Joods Erfgoed Fryslân, in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

"Maar na gesprekken met hen hebben we de Stichting Behoud Joods Erfgoed Fryslân opgericht, waarin de joodse gemeenschap een belangrijke rol speelt. Ons grootste project is het plaatsen van meer dan zeshonderd struikelstenen in Friesland."

Tot de 36 struikelstenen die maandag geplaatst worden, behoren ook tegels van de familie Berenborg, allemaal omgekomen in Auschwitz. "Het was de bakker hier in Leeuwarden, tot de deportatie," vervolgt Volkers, terwijl hij bukt bij een van de fonkelnieuwe struikelstenen.

'Herdenken nu misschien wel belangrijk dan aantal jaar terug'

Volgens de voorzitter zijn de herdenkingsstenen belangrijker dan ooit. "Je ziet dat er toenemend antisemitisme is. Misschien is het nu zelfs belangrijker dan een aantal jaren terug. Zo kunnen mensen geconfronteerd worden met wat er tachtig jaar geleden is gebeurd en beseffen dat het opnieuw kan gebeuren. Als je ziet hoeveel mensen er gisteren bij de holocaustherdenking waren in Leeuwarden, dan zie je dat dit hier nog heel erg leeft."

Voor de oorlog was de Joodse wijk in Leeuwarden een bruisende gemeenschap, zegt Frank Postma, voorzitter werkgroep Stolpersteine Leeuwarden. Een van de tegels die wordt geplaatst is voor Samuel Mendels, die in 1943 omkwam in kamp Sobibór.

"Ik heb hier een steen van Samuel Mendels. Hij was de godsdienstleraar aan de joodse school. Hij was de tweede opperrabijn. Het doet veel met me", zegt Postma. "We wonen hier sinds 2019 en een van de eerste momenten dat ik de deur uitstapte, scheen de zon op de kerk hier achter ons. Ik stond op de stoep en dacht aan Samuel Mendels. Als je de zon dan ziet schijnen, met de stilte, voel je de ellende die hier geweest is."

Frank Postma
Voorzitter werkgroep Stolpersteine Leeuwarden

“Als je de zon dan ziet schijnen, in de stilte, voel je de ellende die hier geweest is.”

Quote delen
  • Gekopieerd

Postma merkt dat het initiatief veel emoties oproept bij buurtbewoners. "Ze vinden het goed dat de struikelstenen hier ter nagedachtenis aan de overlevenden komen te liggen. De mensen struikelen er straks bijna over. Ze staan letterlijk stil wat voor verschrikkelijks er is gebeurd in de Holocaust."

In de studio benadrukt Jörgen Raymann, lid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, dat onderdeel van herdenken ook leren van de fouten is. "Het is ongelofelijk wat een impact de Tweede Wereldoorlog heeft gehad op de Nederlandse samenleving en natuurlijk op de joodse gemeenschap het meest."

Jörgen Raymann
Cabaretier en presentator

“In Nederland zijn héél veel fouten gemaakt in de Tweede Wereldoorlog. Daar moeten we ons ook van bewust zijn, om te voorkomen dat we in deze tijd niet dezelfde fouten maken”

Quote delen
  • Gekopieerd

"Wat we vaak vergeten, is dat de mensen die wél terugkwamen ontvangen werden. Dat is niet netjes gedaan. Mensen konden hun huis niet meer in en er heeft kunstroof plaatsgevonden. We doen er heel heilig over, maar in Nederland zijn héél veel fouten gemaakt in de Tweede Wereldoorlog. Daar moeten we ons ook van bewust zijn, om te voorkomen dat we in deze tijd niet dezelfde fouten maken."

Emotionele toespraak wethouder

"Dit is ontzettend belangrijk en waardevol", reageert loco-burgemeester en wethouder Nathalie Kramers. "De verhalen op de stenen eindigen vaak met 'vermoord in Auschwitz' of 'vermoord in Sobibór'. Het gebeurde soms al een paar dagen nadat mensen uit de binnenstad van Leeuwarden werden weggevoerd. Het is verschrikkelijk."

Later op de maandag geeft Kramers een toespraak. "Ik ga daarin naar voren halen hoe levendig deze buurt vlak voor de oorlog was en hoe stil, doods en leeg het meteen daarna was. Het is belangrijk om de namen terug te halen en stil te staan bij hun leven. Dat kan door deze kleine, prachtige struikelstenen."

stemmen

Wat vond je er van?

Ook de moeite waard
Meest gelezen
Korte WNL video's
Meer van WNL
Steun WNL

Word lid. Het telt.

Waardeert u onze programma's? Steun WNL dan met de jaarlijkse bijdrage van slechts €8,50, de wettelijk minimale verplichte bijdrage voor omroepen.

Hiermee helpt u ons journalistieke geluid te behouden en voorkomt u dat WNL zijn publieke status en zendtijd verliest.

€ 8,50 per jaar

Word lid van WNL
Goedemorgen Nederland Op Zondag Stand van Nederland Café Kockelmann In de kantine Sven op 1 Het Misdaad- bureau