Greenpeace vol vertrouwen in aanloop naar stikstofzaak: 'Verwacht dat rechter met ons meegaat'

De rechter doet woensdag uitspraak in de rechtszaak die Greenpeace tegen de overheid heeft aangespannen over het herstellen van kwetsbare natuur. De milieuorganisatie verwacht dat zij gelijk krijgen van de rechter. "De natuur in Nederland gaat écht kapot door de stikstofuitstoot", meent Greenpeace-directeur Andy Palmen.

Om 10.00 uur volgt de de uitspraak in de stikstofzaak. De vraag is vooral wat de staat gaat doen op het moment dat Greenpeace de zaak wint. "Als je de natuur wil redden en het land van het slot wil halen, moet de stikstofuitstoot omlaag", zegt Palmen in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Dat staat vandaag ter discussie. Ik verwacht dat de rechter met ons meegaat, maar het is wel nagelbijten, net als voor heel politiek Den Haag. Het is een heel spannende dag."

Volgens Palmen is het de hoogste tijd dat er duidelijkheid komt. "Er kunnen bijna geen vergunningen meer worden afgegeven. Er is jaren getreuzeld. Er moet zo snel mogelijk minder vee worden gehouden in Nederland. Dat is vloeken, maar wel wat nodig is. Wij doen wat nodig is. Als de politiek er niet uitkomt en de wet overtreedt, dan hopen wij dat de rechter ingrijpt. Zo werkt dat in een democratie."

"Was dat maar zo makkelijk", betoogt Fahid Minhad, directeur van NEPROM (de vakorganisatie van maatschappelijk betrokken project- en gebiedsontwikkelaars). "Ik denk dat het heel belangrijk is dat de politiek daadkracht toont, keuzes maakt en besluiten neemt. Dat is jaren niet gedaan en als de rechter een dergelijke uitspraak doet, dan staat de politiek op de achterste poten. Dan zeggen ze dat het de taak niet van de rechter is."

De NEPROM-voorman zegt dat er heel veel geld (24 miljard euro) beschikbaar was, maar dat dit kabinet andere keuzes heeft gemaakt. "We hadden dan heel veel stappen kunnen zetten. Er is heel veel geld weggegooid bij de vorming van dit kabinet en er is geen zicht op meer middelen om de stikstofuitstoot naar beneden te krijgen. Dat is nodig als we met elkaar willen doorbouwen, de industrie kan moderniseren en toekomstbestendiger wordt."

Wat Minhad betreft, is het inkrimpen van de veestapel een van de mogelijkheden om uit de stikstofcrisis te komen. "Het was daarom goed dat er 24 miljard euro beschikbaar was om te zorgen voor een transitie van de landbouw. Ik maak me zorgen om de middelen die er nu zijn. Om enerzijds aan natuurherstel te doen en perspectief te geven aan de boeren."

Voormalig ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers voorspelde in juni 2022 al dat het stikstofdebat zou ontsporen in een 'beschaafde burgeroorlog'. "Ik zou niet snel die woorden gebruiken, maar je ziet wel dat sectoren heel erg tegenover elkaar komen te staan", zegt André Rouvoet, eveneens voormalig CU-leider.

'Bang dat uitspraak in voordeel Greenpeace uitvalt'

Toch ligt volgens hem de zaak gecompliceerd, omdat boeren aanvankelijk gestimuleerd werden om uit te breiden, terwijl nu wordt gezegd dat ze moeten krimpen. "Waar ik bang voor ben, is dat de uitspraak vandaag in het voordeel van Greenpeace uitvalt. Die kans is namelijk heel groot, omdat de regering wordt aangesproken op de eigen beslissingen en doelstellingen. Dat zagen we ook al in de Urgenda-zaak dat de rechter daar gevoelig voor is."

Rouvoet verwacht dat bij een nederlaag van de staat de pijlen vervolgens op de rechter worden gericht. "Dan krijgen we opnieuw dat de instituties van de rechtsstaat onder vuur komt te liggen, terwijl de politiek het laat liggen. Het huidige kabinet heeft geen nieuwe stikstofplannen voor wat eerder is afgesproken en binnenkort afloopt. We hebben ons gecommitteerd aan doelstellingen die we niet gaan halen. Je moet op z'n minst laten zien dat je doet wat je kunt doen om zover mogelijk te komen. Dat doet dit kabinet niet. Dan moet je het niet gek vinden dat de rechter gaat ingrijpen."