Niet alleen dat drukke jongetje, maar ook praatgrage meisjes kunnen ADHD hebben: 'Diagnose vaak gemist'
Het drukke jongetje in de klas, de clown of de brokkenpiloot. We hebben allemaal een beeld bij ADHD. Meestal is het stereotype in ons hoofd een hij, terwijl ook meisjes en vrouwen de stoornis kunnen hebben. De diagnose wordt echter vaak gemist. ''Vrouwen lopen vast. Ze werken tot diep in de nacht en raken overspannen, niet één keer, maar vijf keer.''
''Ik had sombere gevoelens, een laag zelfbeeld, nergens zin in en wist niet hoe ik eruit moest komen'', vertelt de 30-jarige Shima Andalibi in de podcast van Stand van Nederland: Generatie Next. Met terugwerkende kracht herkent ze de symptomen. Op de middelbare school had Andalibi al concentratieproblemen, waardoor ze acht jaar over haar vwo deed. Op 20-jarige leeftijd besluit ze naar de huisarts te stappen. ''Maar die heeft totaal niet aan ADHD gedacht.''
Veel praten
Het verbaast psycholoog Sandra Kooij helemaal niets. ''We hebben het beeld dat alleen jongetjes ADHD hebben, terwijl de helft vrouw is. Dokters missen het dan ook. Meisjes zijn minder druk, maar praten bijvoorbeeld veel meer. Ook zijn ze vaker angstig, depressief en een beetje teruggetrokken.''
''Ik was vroeger best een rustig typje. Ik praatte wel veel, maar was niet druk'', beaamt Andalibi.
Luister nu naar de podcast van Stand van Nederland: Generatie Next:
Eetprobleem
Het uitblijven van de diagnose ADHD kan grote gevolgen hebben, weet Kooij. ''Meisjes zijn moe, kunnen niet meekomen en gaan aan zichzelf twijfelen. Sommigen krijgen een eetprobleem of doen zichzelf pijn, omdat ze zich schuldig voelen om hun prestaties.''
Meiden en vrouwen met ADHD doen er een schepje bovenop, om toch uit te blinken. De psycholoog: ''Ze gaan keihard werken en zijn perfectionistisch. Dan raak je uitgeput. ADHD is geen grapje. Het is niet licht. Je hebt het elke dag, vanaf je kindertijd. Vrouwen lopen vast in hun werk, relatie of gezondheid. Ze gaan blowen en drinken om rustig te worden. Of juist spannende dingen doen, zoals inbreken. Je kunt het beestje beter bij de naam noemen, zodat je de juiste behandeling kunt krijgen en je talenten kunt ontwikkelen.''
Andalibi onderging meerdere langdurige therapieën, maar haar klachten kwamen altijd weer terug. Uiteindelijk gaf ze zelf aan dat ze aan ADD dacht, een stoornis die haar broer ook heeft. Pas daarna ging het balletje rollen. Op haar 29e kreeg ze de diagnose ADHD. ''Het is alsof je jezelf ineens leert kennen.''
ADHD kan bij vrouwen anders uitpakken dan bij mannen. Kooij: ''De cyclus heeft invloed op ADHD. Een week voor de menstruatie ervaren patiënten een toename van klachten. Ze zijn depressiever, onrustiger, impulsiever en hebben grotere concentratieproblemen. Soms zijn ze zelfs suïcidaal, omdat juist in die week de hormonen dalen.''
Checklist
De psycholoog heeft een korte checklist gemaakt. ''Het is een screener. Als je eraan voldoet, kan het zinnig zijn om verder onderzoek te doen. Er zijn vier vragen. 1. Ben je meestal ongeconcentreerd of snel afgeleid? 2. Ben je meestal impulsief? 3. Ben je meestal druk, bewegelijk of hyperactief?''
Eén keer 'ja' kan al betekenen dat je ADHD hebt, zegt Kooij. De vierde vraag is echter het belangrijkst. ''Ben je altijd al zo geweest?''
De podcast Stand van Nederland is wekelijks te beluisteren via NPO Luister. Stand van Nederland is ook iedere vrijdagavond om 23 uur te zien op NPO 2.