Kapotte motor en 55 dagen onderweg, maar eerste vlucht naar Nederlands-Indië was een succes

Een noodlanding in een grasveld in Bulgarije en een vluchtduur van maar liefst 55 dagen. In de documentaireserie van NH Nieuws 'Vliegpionieren' staat de allereerste vlucht naar de andere kant van de wereld centraal. Vanaf Schiphol, toen nog een modderig veld, vlogen dappere piloten honderd jaar geleden naar Batavia (nu Jakarta, red.). "Niemand ter wereld had dat al gedaan", vertelt documentairemaker Eline Boshuizen in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Met het afleggen van de eerste intercontinentale vlucht wilde ze aantonen dat Nederlands-Indië een stuk sneller te bereiken was dan per stoomboot. Ook zakelijk gezien was deze ontwikkeling zeer aantrekkelijk, omdat het besturen van de kolonie een stuk efficiënter zou kunnen verlopen.

De trip zou daarom veel betekenen voor de toekomst van de grootste luchthaven van Nederland. "Vliegen stond nog in de kinderschoenen in 1924. Er waren geregeld ongelukken, maar ze wilden zo graag deze vlucht afleggen", zegt Boshuizen. "Wij Nederlanders wilden laten zien dat we dat konden."

Oncomfortabele toestellen

Waar mensen nu comfortabel in 15 uur naar Indonesië vliegen, ging dat vroeger wel anders. "12.000 kilometer was ontzettend veel in die tijd." Zeker als je kijkt naar het interieur van het Fokker-toestel. Er was capaciteit voor één piloot in de cockpit, met vier rieten stoeltjes daarachter, strak achter elkaar.

Daarnaast hadden mensen het erg koud in de lucht, omdat in die tijd nog geen drukcabines waren. Bijkomend probleem was dat de vliegtuigen van toen niet boven slecht weer konden gaan vliegen, waardoor veel toestellen in die tijd verloren gingen.

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets!

Toch was de Fokker F.VII zeer geavanceerd voor zijn tijd. De cabine was overdekt, waardoor de piloot en de passagiers niet meer in de open lucht zaten te klappertanden. Niet dat er passagiers aan boord waren. Alle passagiersstoelen werden verwijderd, zodat extra benzinetanks konden worden opgeslagen, evenals reserveonderdelen zoals een propeller.

Motorpech boven Bulgarije

De reis moest in 22 dagen worden volbracht. Althans, dat was de bedoeling. De vier bemanningsleden stegen op 1 oktober 1924 op van Schiphol, maar na twee dagen ging het boven Bulgarije al mis. "Het vliegtuig kreeg motorpech", vertelt Boshuizen. "Ze maakten een noodlanding op het platteland. In die tijd had je niet direct een motor op voorraad of een garage in de buurt."

De piloten deden een inzamelingsactie om de vlucht voort te kunnen zetten. "Er was een weekblad, Het Leven, dat een nieuwe motor sponsorde. Na een maand konden ze eindelijk verder. Op 24 november, deze zondag honderd jaar geleden, bereikten ze Batavia. Daar werden ze als helden ontvangen."

In totaal waren ze 55 dagen onderweg. Saillant detail is dat het toestel de terugweg nooit in de lucht is geweest: de kist werd op een boot getakeld en zo naar Nederland gebracht.