Als kroongetuige krijg je écht geen zak geld op een tropisch eiland

Over kroongetuigen en getuigenbeschermingsprogramma’s bestaan veel vooroordelen. Zo wordt er soms gedacht dat iemand met een zak geld naar een tropisch eiland kan worden gestuurd. Maar niets daarvan is minder waar, vertelt woordvoerder van het Openbaar Ministerie Brechtje van de Moosdijk in de NPO Radio 1-podcast Het Misdaadbureau.

Wanneer jij getuige bent van een ernstig misdrijf, zoals een liquidatie, dan kun je worden opgenomen in een getuigenbeschermingsprogramma. Je krijgt dan bescherming van de overheid, omdat je een belastende verklaring hebt afgelegd over een crimineel. Het kroongetuigenbeschermingsprogramma biedt strafvermindering aan criminelen die getuigen. Deze personen komen vaak ook in een getuigenbeschermingsprogramma.

Beluister de podcast:

De kwaliteit van zo’n beschermingsprogramma is hoog, vertelt Van de Moosdijk. “Je leven onder getuigenbescherming kan er op heel veel manieren uitzien. Maar eigenlijk moet je denken aan een zo gewoon mogelijk leven. Je hebt een baan en woont ergens op een plek waar je niet ontzettend opvalt.”

Een nieuwe identiteit voor je hele gezin

Een getuige wordt niet zomaar in een programma gestopt. “Iedereen die in aanmerking komt voor zo’n programma wordt eerst zwaar psychologisch onderzocht. Dan is het uitgangspunt: wat is jouw mindset? In hoeverre kunnen we voldoen aan de verwachtingen die iemand heeft en is die in staat om alle banden met het verleden door te snijden?”, vertelt Van de Moosdijk.

Het is niet voor iedereen even gemakkelijk, merkt misdaadjournalist Marian Husken op. Zeker als je een gezin hebt. “Je wordt van het ene moment op het andere uit het dagelijks leven weggehaald. Daar schrik je van. De kinderen gaan van school en je moet verdwijnen.”

Husken vertelt dat mensen vaak in het begin in een vakantiehuis of een kazerne worden ondergebracht, voor ze verder in het traject gaan. “Sommige mensen, als je zelf niet in het criminele milieu zit en je hebt te maken met getuigenbescherming, hadden het gevoel alsof ze behandeld werden alsof ze criminelen zouden zijn. Dat gaf enorme fricties.”

Nu moet je het echt zelf doen

Van de Moosdijk vertelt dat er echt een persoonsgericht programma wordt gemaakt. De getuige krijgt enorme begeleiding. “Je wordt geholpen om een nieuw leven te beginnen. Op een gegeven moment moet je dat zelf oppakken. Je zult zelf een baan moeten oppakken en nieuwe vrienden vinden. De rest van je leven moet je zelf leiden.”

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets!

Toch is niet elke kroongetuige daar tevreden mee, vertelt voormalig Justitieminister en huidig VVD-leider Dilan Yeşilgöz. “Er is nu soms een oneindige onderhandeling gaande tussen de kroongetuige en het OM. Vanuit de instanties wordt alles gedaan om dit goed te begeleiden, maar het hangt ook van jouw gedrag af”, vertelt ze.

“Als er kroongetuigen zijn die vrij zijn, en dan toch onder bescherming zeggen: ik wil leven zoals ik wil leven en je zorgt maar dat ik veilig ben, dan werkt dat gewoon niet zo. Dan moet het zakelijk en je houdt je aan de afspraken die we hebben gemaakt”, benadrukt Yeşilgöz.

Lees ook:

VVD-partijleider Yeşilgöz wil niet alleen ‘de grote jongens’ als kroongetuigen, critici twijfelen

Door: Matthijs Meulblok