Onno Hoes vond oude verhuisdoos van zijn moeder vol tragische oorlogsverhalen

Na de vondst van een oude verhuisdoos van zijn overleden moeder, startte Onno Hoes, bestuurslid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, zijn zoektocht naar het verleden van zijn Joodse familie. De doos zat vol met dagboeken, foto’s en documenten. “Er zat een dagboek tussen waarvan we niet hebben geweten dat ze die geschreven had”, vertelt hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

De moeder van Hoes was Joods en zat tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken. “Ze heeft op een stuk of zeven, acht adressen gezeten. Dat was heel vervelend, omdat ze steeds het gevoel had dat ze daar als pubermeisje niet welkom was. Ze ging van plek naar plek.”

Mede door haar moeder, die ondanks haar Joodse achtergrond toch kon reizen, werd ze naar nieuwe plekken gebracht, in samenwerking met het verzet. “Ik wist wel iets van het verhaal, maar in haar dagboeken ontdekte ik alle details. Het stond zwart op wit, vanuit haar puberbrein geschreven.”

Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!

‘Had ik maar doorgevraagd’

Hoes kwam daarnaast documenten tegen over de Joodse ster die gedragen moest worden en de inventarislijsten van het huis. “Huizen werden namelijk in beslag genomen door de Duitsers. Die pikten ze gewoon in.” Ook vond hij handgeschreven briefjes van zijn moeder met vraagtekens achter namen. “Inmiddels weet ik dat deze mensen vermoord zijn in de kampen. Toen, na de oorlog, wisten ze dat nog allemaal niet.”

De moeder van Hoes sprak met hem nauwelijks over de oorlog. “Eerlijk gezegd was dat in een tijd waarin wij – we waren met vier kinderen – er niet op zaten te wachten.” En dat terwijl niet alleen zijn moeder, maar ook zijn vader een oorlogsverhaal te vertellen had. “Mijn vader was niet Joods en is na de oorlog als oorlogsvrijwilliger naar Nederlands-Indië gegaan. Mijn ouders hadden beiden een eigen verhaal.”

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug via NPO Start.

In het gezin van Hoes was het ingewikkeld om daar mee om te gaan. “Het was bijna een soort van concurrentie. Dat je als kinderen voelt: wanneer moet ik naar wie luisteren? Daarom lieten wij het zitten. Later denk je: had ik maar doorgevraagd.”

‘Ik zie nu de verdrietige momenten’

“Als ik nu terugdenk aan haar, zie ik naast de hartstikke vrolijke momenten die we samen hebben gehad, ook de stille en verdrietige momenten”, vertelt Hoes. “Ik heb me nooit gerealiseerd wat het echt betekende, tot nu. Daarom schrijf ik het hele verhaal op, om het aan de volgende generatie door te geven.”

Lees ook:

Hoe het allereerste dorp in Nederland in 1944 werd bevrijd van de Duitsers: ‘Herinneringen zijn zó helder’

Door: Rick Hartkamp