Mark Rutte naar Brussel op misschien wel ‘belangrijkste moment in geschiedenis’ van de NAVO

Demissionair premier Mark Rutte krijgt de sleutels van de NAVO in handen op misschien wel het belangrijkste moment in de geschiedenis van de verdragsorganisatie. Dat zegt directeur politieke zaken van denktank HCSS Han ten Broeke in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “Er is weer oorlog op het eigen continent, het continent waar de NAVO ooit omheen is gebouwd.”

Gisteren werd bekend dat ook Hongarije en Slowakije de kandidatuur van Rutte voor secretaris-generaal van de NAVO steunen. Alleen Roemenië heeft nog geen steun uitgesproken voor Rutte. De Roemeense president Klaus Iohannis is zelf nog altijd kandidaat voor de opvolging van de afzwaaiende secretaris-generaal Jens Stoltenberg, maar heeft geen andere lidstaten achter zich.

Stoltenberg zei gisteren dat hij verwacht dat zijn opvolging snel is geregeld. Hij beklemtoonde normaliter niets te willen zeggen over zijn opvolging, maar dit keer een uitzondering te maken. “Ik denk dat nu wel duidelijk is dat we heel dicht bij een ontknoping zijn”, zei de Noor. “Dat is goed nieuws. Ik denk dat Mark Rutte een erg sterke kandidaat is. Hij is als premier erg ervaren.”

Ten Broeke denkt dat Rutte klaar is voor de NAVO. “Het is iemand die leeft voor zijn werk en dat overigens over het algemeen heel goed doet. Nu treedt hij in de voetsporen van andere grote Nederlanders, zoals Dirk Stikker, Joseph Luns – net als Mark Rutte een lange man – en Jaap de Hoop Scheffer.”

Ruttes grand tour

Rutte heeft de afgelopen maanden heel wat landen bezocht, op eigen kosten. Zo ging hij naar Turkije, waar hij president Erdoğan moest overtuigen. “Hij heeft de reizen zelf betaald”, zegt Ten Broeke. “Dat past bij de man. Het is geen pr-stunt.” Uiteindelijk ging Erdoğan overstag, waarna gisteren uiteindelijk ook Peter Pellegrini (Slowakije) en enfant terrible Viktor Orbán (Hongarije) volgden.

Rutte beloofde Orbán in het gesprek maandag om een brief te sturen waarin hij zou ingaan op de twee voorwaarden die de Hongaarse premier aan zijn zegen had verbonden. Hij beaamt dat hij als NAVO-topman Hongarije de ruimte zal blijven geven om buiten de NAVO steun aan Oekraïne te geven. Hongarije hoeft daarvoor geen personeel of geld bij te dragen, schrijft Rutte.

Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!

“Ook moest Rutte excuses aanbieden voor de opmerking die hij heeft gemaakt over LBHTI-rechten die in Hongarije natuurlijk zwaar geschonden worden”, vertelt Ten Broeke. Rutte zei tijdens een EU-top in 2021 dat Hongarije “niets te zoeken had in de EU” als het land een omstreden wet zou aannemen die lhbti-rechten zou schenden. Hij komt nu terug op die uitlatingen, die volgens Boedapest weinig respectvol waren.

“Maar hij heeft niet echt excuses gemaakt”, zegt Ten Broeke. “Het is ook niet des Ruttes om dat op die manier te doen. Hij heeft aangegeven dat hij de gevoelens begreep. Dat is dan wél weer heel erg Rutte.” Wat ook heeft geholpen, is de steun uit Washington. “Achter de schermen waren het vooral de Amerikanen, die de kandidatuur van Rutte steunen, die veel druk hebben uitgeoefend en waarna Orbán overstag is gegaan.”

Rutte heeft om secretaris-generaal te worden de steun nodig van alle NAVO-landen. Op dit moment ligt alleen president van Roemenië Iohannis nog dwars. Volgens Ten Broeke is het een kwestie van tijd voordat hij zijn verzet staakt. “En dan zijn de drie B’s, Boedapest, Boekarest en Bratislava, om.”

‘Belangrijkste moment in geschiedenis NAVO’

Volgens Ten Broeke stapt Rutte in op “misschien wel het belangrijkste moment in de geschiedenis van de NAVO”, vanwege de oorlog in Oekraïne. “Rutte zal daarin een belangrijke rol vervullen, omdat de komende jaren de steun aan Oekraïne cruciaal is. Die is niet zomaar gegeven. Europese verkiezingen hebben wat dat betreft wel een klein beetje licht geboden; de verhoudingen in Europa zijn wat positiever komen te liggen. Rutte zal dat overeind moeten houden.”

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug via NPO Start.

“Maar dat is nog niet genoeg. Er zijn allerlei geopolitieke ontwikkelingen waarbij de NAVO een rol kan spelen”, gaat Ten Broeke verder. Rutte heeft daarvoor het juiste karakter. Ze zeggen weleens dat de secretaris-generaal meer secretaris is dan generaal. Dat geldt voor Rutte heel erg. Hij is een dienende persoonlijkheid en dat heb je nodig daar. Hij moet met de pet rond om lidstaten zover te krijgen om én geld en als het nodig is ook soldaten te leveren.” Dat is Rutte op het lijf geschreven. “Compromissen sluiten kan hij.”

Het voormalig VVD-Tweede Kamerlid houdt nog wel een slag om de arm. “Het lijkt een formaliteit, maar het is pas zover op het moment dat het zover is. Dan zijn de felicitaties op zijn plaats.”

Lees ook: 

Mark Rutte wordt baas van de NAVO: ‘Kat in het bakkie’

Door: Peter Visser