Hoe herken je nepnieuws daags voor verkiezingen? Desinformatie-expert geeft tips

In aanloop naar de verkiezingen komt desinformatie om de hoek kijken. De kans dat mensen nepnieuws niet van het echt kunnen onderscheiden, is aanwezig. "Als je ergens geen verstand hebt, ben je makkelijker te verleiden", waarschuwt desinformatie-expert Gwenda Nielen in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Het kan zomaar voorkomen dat op internet vlak voor de Europese verkiezingen een artikel of een video opduikt, waarin een persoon op een actueel onderwerp inspeelt. Als je zelf niet goed op de hoogte bent van het onderwerp, "kan je zomaar je stem verkwisten en tegen je eigen belangen instemmen", zegt Nielen.

Hoe herken ik nepnieuws?

De AI-gegenereerde filmpjes of artikelen zijn inmiddels zo gelikt, dat het neppe haast niet te onderscheiden is van de werkelijkheid. Het is ook nog zo dat het nepnieuws breed verspreid wordt, waardoor je al snel denkt dat het de waarheid is. Daarnaast wordt nepnieuws automatisch gegenereerd, waardoor het inspeelt op de actualiteit. Daarom adviseert Nielen te focussen op de inhoud en je niet te laten leiden door gevoel en emoties.

Bijvoorbeeld wanneer er sprake is van emotioneel taalgebruik, er angst wordt aangejaagd, een complex probleem platgeslagen wordt of als een persoon zwartgemaakt wordt. "Als het je boos maakt, of als je je emotioneel getriggerd voelt, is het goed even na te denken waarom dat zo is", vertelt Nielen. "Op dat moment moet je jezelf de vraag stellen: wat is hier de inhoud?"

Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!

'Waar rook is, is vaak alleen maar rook'

De regel van 'waar rook is, is vuur', geldt volgens Nielen niet op het internet. "Waar rook is, is het vaak alleen maar rook." De desinformatie-expert raadt aan de URL goed te checken als je op een klink klinkt en op een nieuwssite terechtkomt. Stel jezelf de vraag: is het wel de echte website of is het fake?

Het komt ook vaak voor dat een autoriteit op bepaald gebied aan het woord is. Dan laat een professor of hoogleraar nanotechnologie zich uit over bijvoorbeeld klimaat. "Wat weet zo'n iemand daar nou over? Ben een beetje kritischer naar waar je kijkt", geeft Nielen haar laatste tip.

Detectiemechanismen

De Europese Unie is bezig nepnieuws te bestrijden. Zo bracht voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen een filmpje naar buiten hoe de EU dat wil doen. Door middel van detectiemechanismen wordt manipulatie van nieuws van buiten Europa opgespoord en verwijderd.

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug via NPO Start.

Dat gaat in tegen de vrijheid van meningsuiting, zeggen critici. "Dat is niet wat die detectiemechanismen doen. Die controleren of iets door bots wordt verspreid", reageert Nielen. "Als een bericht door verschillende accounts op hetzelfde moment wordt verspreid en het is niet authentiek, dan mag het niet van het platform. Dan ben je mensen voor de gek aan het houden."

Nielen zegt dat het belangrijk is dat lidstaten dit probleem gezamenlijk aanpakken. "Globalisering is een feit. Je kan er als klein, individueel land niks meer aan doen. Je moet er op z'n minst met Europa maatregelen voor nemen."