Rechts kabinet, maar Stockholm wordt steeds progressiever: ‘Breivandalisme vaste prik’
Zweden: het land dat bekendstaat om haar verzorgingsstaat, ABBA en adembenemende natuur. Van de verdeeldheid op de politieke weegschaal zijn minder mensen op de hoogte. In steden wordt steeds progressiever gestemd, terwijl het platteland de afslag naar rechtspopulisme neemt, ziet electoraal geograaf Josse de Voogd. Hij wandelt in een nieuw seizoen van de WNL-serie Aangehaakt in aanloop naar de Europese verkiezingen door Stockholm om de politieke kaart in te kleuren.
Zweden heeft momenteel een rechts kabinet met gedoogsteun van de rechts-populistische partij Sverigedemokraterna (SD). De progressief georiënteerde 'hipsterwijk' Södermalm staat daar haaks op. "Vroeger was Södermalm een arbeiderswijk, maar dat is gaandeweg veryupt door de centrale ligging in de stad", vertelt De Voogd.
Breivandalisme
Lopend door de wijk, die bijna 100.000 inwoners telt, ontdekt hij dat 'breivandalisme'. Mensen voorzien lantaarnpalen van een gebreid jasje in regenboogkleuren, in dit soort stadsdelen vaste prik is. "Je ziet het in alle wijken terug, van Maastricht tot Berlijn. Met deze breiwerken wordt letterlijk het begin van de hipsterwijk aangegeven."
Södermalm wordt anno 2024 getypeerd door hippe barretjes en ecologische winkels. Dat terwijl Stockholm van oudsher een rechtsgeoriënteerde stad is. "Stockholm was jarenlang rechtser dan het Zweedse platteland", vertelt De Voogd.
Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!
Dat komt vooral omdat de industrie op het platteland te vinden was. "De werkgelegenheid zat hem vooral in de bosbouw en de houtverwerkende industrie. Dan krijg je linkser stemgedrag." Nu ziet De Voogd dat het omdraait. "Op het platteland is de SD populair, terwijl de steden steeds progressiever stemmen."
Gettowijk legt contrast bloot
Dat Stockholm op meerdere facetten progressiever stemt, ontdekt De Voogd als hij de achterstandswijk Rinkeby binnenwandelt. De wijk is door de Zweedse regering als getto bestempeld, omdat bendegeweld er op dagelijkse basis voorkomt. Afgelopen jaar vielen tientallen doden bij aanslagen. Dat maakt Stockholm tot één van de gewelddadigste steden van Europa.
"Het andere gezicht van Stockholm", vat De Voogd het samen. "Bijna iedereen heeft een migratieachtergrond. De diversiteit qua bevolking is groot." Dat is ook terug te zien in het stemhokje, als er überhaupt gestemd wordt. "De opkomst is laag. De grootste partij is de nieuwe centrumlinkse partij Socialdemokraterna, die zich veelal focust op kiezers met een Islamitische achtergrond." De partij is volgens de electoraal geograaf te vergelijken met DENK in Nederland.
Er zijn veel problemen omtrent armoede en de veiligheid in Rinkeby. "Deze ruige flats geven een heel ander beeld, maar hoort bij de diversiteit van zo'n stad. Het herhaalt zich op veel plekken in Europa, kijk bijvoorbeeld naar de Bijlmermeer in Amsterdam. Het is vrij universeel dat de mensen die meer kansen krijgen uit deze wijken vertrekken."
Typisch Zweden
In de wijken waarin de kleurrijke huizen waar Zweden om bekendstaat de boventoon voeren, wordt vooral centrumrechts gestemd. "Dit is het Zweden wat we kennen van de kindersprookjes. Vrijstaande huizen in een bosrijke omgeving", ziet De Voogd, terwijl hij door de buitenwijk Spånga-Tensta wandelt. "De buitenrand van Stockholm is vrij welvarend en ligt dicht bij de stad." Hoe verder je buiten de stad komt, hoe rechtser het wordt. "Het platteland verkleurt weer verder naar rechtspopulisme."
Meer weten over Stockholm? Kijk vanavond om 21.05 uur naar de derde aflevering van Aangehaakt op NPO 2. Volgende week gaat Josse de Voogd verder Europa in. Dan is hij in Sevilla.
