Zweedse achterstandswijk legt pijnlijk contrast bloot: ‘Mensen sterven hier negen jaar eerder’

Zweden lijkt op het eerste oog het perfecte land: het bruto binnenlands product is hoog, de natuur is adembenemend en de emancipatie is een waar succesverhaal. Toch is niet alles hosanna: het contrast met achterstandswijken is immens. “Ik dacht dat Zweden een ideale welvaartsstaat was, waar iedereen gelijke kansen had. Dat blijkt niet zo te zijn”, zegt correspondent in Scandinavië Anne Grietje Franssen in Stand van Nederland: Generatie Europa op NPO 2.

Zolang je welvarend bent, biedt het Scandinavische land je alles wat je nodig hebt. Maar als je opgroeit in een achterstandswijk, krijgen mensen amper tot geen kansen om zich te mengen in de maatschappij. “Mensen in deze wijken sterven gemiddeld negen jaar eerder”, vertelt Franssen.

Door de jaren heen zijn Zweedse achterstandswijken steeds verder achteropgeraakt. In de achterstandswijk Bergsjön, aan de rand van Göteborg, is de kans dat kinderen in het hoger of universitair onderwijs terechtkomen nihil. “Hier wonen mensen die weinig geld en mogelijkheden hebben”, aldus de correspondent.

‘Hier wil je niet wonen’

In de jaren ’60 en ’70 werden in Zweden een miljoen woningen gebouwd, mede door de babyboom en de komst van arbeidsmigranten. De gedachte was dat daardoor iedereen zich in Zweden thuis kon voelen.

Volgens Franssen werden deze wijken niet gebouwd met als doel onderdak te bieden voor de armen. “Na de jaren ’80 en ’90 nam Zweden echter een neoliberale afslag en werd de woningmarkt geprivatiseerd. Toen werden dit wijken waar je terechtkwam als je niet echt een keuze had.”

In deze wijken vind je vandaag de dag vrijwel alleen mensen met een migratieachtergrond. “Recente vluchtelingen, maar ook tweede en derde generatie migranten”, ziet ze. De wijken, waaronder Bergsjön, kregen daardoor een bepaald stigma. “Als je een keuze hebt, wil je hier eigenlijk niet wonen. Er is veel georganiseerde misdaad, armoede en kansenongelijkheid.”

Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!

Contrast is groot

Kortom, deze wijken leggen een groot contrast binnen Zweden bloot. “Iedereen kan gratis onderwijs genieten en maakt aanspraak op dezelfde zorg, maar in de praktijk hebben kinderen die in deze wijk opgroeien veel minder kansen dan als je in het centrum van de stad opgroeit”, betreurt Franssen.

Schooldirectrice Petra Jerne zet zich met hart en ziel in voor de kinderen in Bergsjön. Ze benadrukt het belang van haar school. “De meeste kinderen hebben een andere moedertaal dan Zweeds. Daarom moeten ze hard werken aan de Zweedse taal, maar we geven ze ook les in hun moedertaal als ouders dat willen.”

Ondanks de helpende hand die mensen in deze wijken bieden, is dat bij lange na niet genoeg. Volgens Franssen moet de politiek meer actie ondernemen om buurten met elkaar te vermengen. “Er moeten in deze wijken meer witte kinderen op school zitten. En gezinnen moeten meer kansen krijgen om in andere buurten te wonen. Dat je niet per definitie in een achterstandswijk terechtkomt als je migrant of vluchteling bent.”

Zweden is een verzorgingsstaat, maar het contrast met achterstandswijken is groot. Jill Bleiksloot bezoekt deze wijken om de andere kant van Zweden te ontdekken. Kijk deze uitzending van Stand van Nederland: Generatie Europa nu terug op NPO Start.

Lees ook:

Ouders in Zweden krijgen 480 dagen verlof: ‘Bizar om na tien weken alweer te werken’

Door: Rick Hartkamp