VS en Israël niet langer twee handen op één buik: ‘Verhoudingen nog nooit zo slecht’

De verhoudingen tussen Israël en de Verenigde Staten, de belangrijkste bondgenoot van Jeruzalem, zijn "nog nooit zo slecht geweest". Dat zegt Amerikakenner Raymond Mens in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Onofficieel luistert Netanyahu niet meer naar Biden."

Waar Amerika Israël tot voor kort onvoorwaardelijk steunde, heeft de Amerikaanse president Joe Biden de Israëlische premier Benjamin Netanyahu verteld dat de Verenigde Staten niet zal deelnemen aan enig Israëlisch tegenoffensief tegen Iran, mocht Israël daartoe besluiten. Dat meldden diverse Amerikaanse media, waaronder CNN en The Wall Street Journal, zondag.

Israël lijkt die waarschuwing in de wind te slaan en heeft gezegd dat Iran "op een gepast moment" de prijs zal betalen voor de aanslagen. Iran lanceerde in de nacht van zaterdag op zondag honderden drones en raketten op Israël als reactie op een Israëlische aanval op de Iraanse ambassade in Syrië begin april. Volgens Mens luistert Jeruzalem binnenskamers niet meer naar Washington. "Of dat naar de buitenwereld toe ook zo is, moet nog blijken."

'Scheur in vertrouwen'

Dat de verhoudingen tussen Israël en de VS zijn bekoeld, werd een paar weken geleden duidelijk na een toespraak van de leider van de Democraten in de Amerikaanse Senaat, Chuck Schumer. Hij zei van mening te zijn dat Netanyahu de vrede in Israël in de weg staat. Volgens Schumer kunnen er het beste snel nieuwe verkiezingen gehouden worden in Israël.

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

Biden noemde het een "goede toespraak" en nam zo afstand van Netanyahu. Mens: "Dat is ongekend. Het geeft aan dat de relatie tussen beide heren is verslechterd." Vorige maand gebruikten de Amerikanen al geen veto in de VN-Veiligheidsraad, toen die opriep tot een bestand in de Gazastrook. "Ik denk dat de relatie tussen de Amerikanen en de Israëliërs nog nooit zo slecht is geweest."

Daarmee dreigen de verhoudingen in het Midden-Oosten te veranderen. "Biden zegt eigenlijk dat als Israël gaat vergelden, Netanyahu het zelf maar moet uitzoeken. Het is een beetje zwart-wit, maar daar komt het wel op neer", zegt Mens. "Het geeft aan dat er een enorme scheur is ontstaan in het vertrouwen tussen de twee landen. Als dat de waarheid is, betekent het een verandering in de machtsverhoudingen in het Midden-Oosten."

Of de soep zo heet wordt gegeten als ze wordt opgediend, is nog wel de vraag, stelt Mens. "Als Israël uiteindelijk in een verdere escalatie met Iran verwikkeld raakt, dan gaan de Amerikanen Israël helpen. Al is het maar omdat Iran nog steeds onderdeel uitmaakt van wat president Bush ooit noemde 'de as van het kwaad'. Het is de aartsvijand nummer één van de Amerikanen. De Amerikanen zullen Israël nooit helemaal aan hun lot overlaten." Maar, benadrukt hij, "de verhoudingen zijn momenteel niet goed".

Verkiezingen

De kritische houding van Biden jegens Netanyahu is overigens niet los te zien van de binnenlandse politiek in Amerika, zegt Mens. "Je kunt in Amerika geen presidentskandidaat worden als je niet zegt 'ik sta volledig achter Israël' en 'een aanval op Israël is een aanval op de VS'." Maar de afgelopen jaren is de kritiek op Israël binnen de Democratische Partij toegenomen. "Dat wordt sterker door wat er nu in de Gazastrook gebeurt."

Mens gaat verder: "Een aanzienlijk deel van de toch wat meer progressieve Democraten vindt de militaire acties van Israël onacceptabel. Daar heeft Biden mee te dealen. Dat maakt dat hij tegen Israël zegt: 'Jongens, laat het niet escaleren en zie het onderscheppen van de aanvallen van Iran als een overwinning'. Biden probeert te schipperen. Hij wil Israël steunen, maar het conflict kan niet verder escaleren."

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug via NPO Start!

Bovendien wordt Biden door de Amerikaanse kiezer tijdens de stembusgang in november ook beoordeeld op hoe de wereld eraan toe is. "Of het nou eerlijk is of oneerlijk, terecht of onterecht, jij bent de zittende president, jij bent ervoor verantwoordelijk, vindt de Amerikaanse kiezer", zegt Mens. "Als ze zien dat de wereld in brand staat, krijgt Biden de schuld. Als president van Amerika ben je toch de politieagent van de wereld."

De Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump probeert Biden ondertussen af te schilderen als zwak vanwege zijn handelen in het conflict tussen Israël en Hamas. "Het is een politiek inkoppertje. Trump zegt dat Iran Israël rechtstreeks aanvalt omdat Biden hen die mogelijkheid geeft, door zwakte uit te stralen."