Antisemitische incidenten explosief toegenomen, schrikbarende voorbeelden: ‘Jonge jongen door klasgenoten bedreigd met mes’

Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) registreerde vorig jaar bijna 2,5 keer meer incidenten van Jodenhaat in Nederland dan het jaar ervoor. CIDI-directeur Naomi Mestrum luidt de noodklok. "Het zijn zeer zorgwekkende resultaten", zegt Mestrum in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Vooral na de terreuraanval van Hamas op Israël op 7 oktober, waarna de oorlog in Gaza uitbrak, steeg het aantal animistische incidenten "explosief", vertelt Mestrum. Maar het aantal incidenten was vóór oktober al bijna net zo hoog als in heel 2022. "De stijging zagen we het hele jaar al."

Antisemitisme is geen nieuw fenomeen, benadrukt de CIDI-directeur. "Het bestaat al meer dan 2000 jaar. Het was er al voor de staat Israël en voor de jaren '30. Het zorgwekkende is dat het steeds zichtbaarder wordt en resulteert in verschillende incidenten, die natuurlijk enorm veel impact hebben."

Ruim de helft van de incidenten betrof schriftelijke uitingen die Joden via bijvoorbeeld mail of post kregen. Ook via WhatsApp kregen Joden meer haat binnen, zoals teksten als "val dood kankerjood", "ze zijn jullie vergeten te vergassen" of complottheorieën. 18 procent ging over gevallen waarbij er een directe confrontatie was tussen slachtoffer en dader.

9 procent ging over vandalisme, bijvoorbeeld Joodse gebouwen die zijn beklad. De rest vond plaats in de directe omgeving van Joden of in het maatschappelijk domein, zoals in sport, politiek of media.

'Strakke definitie' antisemitisme

In totaal kreeg het CIDI vorig jaar ongeveer 1550 meldingen binnen. Daarvan haalde ongeveer een kwart de monitor. "Een melding is dat iemand zich antisemitisch bejegend voelt", legt Mestrum uit. "Wij hanteren een zeer strakke definitie van wat antisemitisme is. We maken die balans op en we kijken naar ieder incident en welk discriminateur aspect daarachter zit. Bij 379 meldingen hebben we antisemitisme kunnen vaststellen."

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

Dat betekent niet dat de andere meldingen onterecht zijn gedaan, benadrukt Mestrum. "We willen geen discussie over de cijfers, daarom hanteren we een strakke definitie. Maar het grotere getal geeft aan wat er leeft binnen de gemeenschap. Dat is echt heel heftig. We hebben ontzettend treurige verhalen moeten horen."

Scholen

Vooral op scholen nam het antisemitisme schrikbarend toe, schrijft het CIDI. Het aantal incidenten, waaronder beledigingen, bedreigingen en geweld door medeleerlingen, steeg van 8 in 2022 naar 40 vorig jaar. Mestrum: "Wat op scholen gebeurt baart mij heel veel zorgen. We hebben het verhaal gehoord van een jonge jongen die door zijn klasgenoten bedreigd is met een mes en van een leerling die op zijn hoofd is geslagen met een fles."

Ze gaat verder: "Dit is een volgende generatie en deze generatie zit veel op social media. Social media is overigens niet meegenomen in deze monitor. Maar wat we wel zien, is dat bijvoorbeeld onder instagramkanalen comments staan waar de honden geen brood van lusten. Je zou kunnen concluderen dat wat er gebeurt in de online wereld, meegenomen wordt in de offline wereld. Zeker als we kijken naar de incidenten onder jongeren."

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk nu hier terug via NPO Start.

In veel klaslokalen is het moeilijk om Jodenhaat bespreekbaar te maken, weet Mestrum. "Het is moeilijk voor docenten op dit moment. De één is meer handelingsbekwaam om daarmee om te gaan dan de ander."

'Blijf aangifte doen'

In Nederland zijn tussen de 40.000 en 50.000 Joden. Het aantal mensen dat antisemitische incidenten meemaakt maar geen aangifte doet, neemt volgens Mestrum toe. "Heel veel mensen doen geen aangifte meer, omdat ze denken dat het toch niet helpt. Het is natuurlijk treurig dat je het maar laat gebeuren uit een soort van wanhoop. We zeggen daarom: blijf aangifte doen, ook om inzichtelijk te krijgen wat er gebeurt. Er moet vervolgens snel gehandeld worden omdat we dit een halt moeten toeroepen."

Over het daderprofiel kan Mestrum weinig zeggen, omdat CIDI daar geen onderzoek naar doet. "We zien het in alle lagen van de samenleving", zegt ze. "Door het conflict tussen Israël en Hamas zien we het in bepaalde hoeken meer opkomen, maar het is breed."

De CIDI-directeur is blij dat de partijen in de Tweede Kamer, op DENK en Forum voor Democratie na, een verklaring hebben ondertekend tegen Jodenhaat. "Maar we willen daden. Belangrijk is dat er een lik-op-stukbeleid komt. Het moet echt duidelijk zijn dat we antisemitisme niet accepteren."

Mestrum benadrukt dat kritiek op Israël volledig losstaat van de cijfers over antisemitisme. Ook antizionisme, zoals wij dat noemen, zit hier niet bij. Dit zijn echt incidenten van pure Jodenhaat."

'Blijf je uitspreken'

Volgens VVD-Tweede Kamerlid Silvio Erkens, te gast in Goedemorgen Nederland, is het belangrijk dat we ons blijven uitspreken tegen antisemitisme. "Dat geldt niet alleen voor de politiek, dat moet breed maatschappelijk plaatsvinden." Hij noemt de explosieve stijging "bizar" en vindt dat er in het onderwijs meer aandacht moet zijn voor de Holocaust. "En we moeten er ook voor zorgen dat leraren de discussie kunnen aangaan met leerlingen"