Burgemeester Gouda wil duidelijkheid over opvang derdelanders: ‘Ratjetoe aan rechterlijke uitspraken’

Burgemeester van Gouda Pieter Verhoeve wil dat er snel duidelijkheid wordt gecreëerd over de opvang van derdelanders uit Oekraïne. De Raad van State beoordeelde dat derdelanders hun recht op opvang behouden, terwijl demissionair staatssecretaris Eric van den Burg juist zegt dat opvang mag stoppen. “Er is een ratjetoe aan rechterlijke uitspraken”, verzucht Verhoeve.

Derdelanders zijn mensen die in Oekraïne verbleven toen daar de oorlog uitbrak, bijvoorbeeld voor werk of studie, maar niet uit Oekraïne komen. Inmiddels telt Nederland zo’n 93.000 vluchtelingen uit Oekraïne, waarvan 2500 derdelanders. “Zij zijn meegevlucht. Het is in Oekraïne onveilig, maar ze kunnen wel terugkeren naar hun oorspronkelijke land”, zegt Verhoeve. “Ze moeten de opvang op een gegeven moment verlaten.”

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Veiligheidsberaad spraken hun bezorgdheid over de uitvoerbaarheid van het uitzetten van derdelanders gisteren al uit. Volgens de organisaties doen rechters steeds verschillende uitspraken over het wel of niet mogen blijven van derdelanders.

Daarbovenop komt dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) haar systeem niet voor 22 april op orde heeft, waardoor het niet duidelijk is voor gemeenten of derdelanders recht hebben om te blijven, meldden de organisaties donderdag.

Wel zijn ze te spreken over de duidelijkheid die demissionair staatssecretaris Van der Burg (Asiel) woensdagavond heeft gegeven aan gemeenten door te zeggen dat zij door mogen gaan met het uitzetten van derdelanders uit opvanglocaties. Verwarring over dat uitzetbeleid was ontstaan toen de Raad van State dinsdag besloot dat zes derdelanders voorlopig in de opvang mogen blijven, omdat er geen zekerheid is over hun status.

‘Ze houden plekken bezet’

“Er is al een aantal keer gezegd dat ze moeten terugkeren naar hun eigen land”, zegt burgemeester Verhoeve. “Het Nederlandse asielrecht is niet gebouwd voor mensen met een herkomst uit een veilig land. In Gouda gaat het bijvoorbeeld om mensen uit Nigeria of Marokko. Ze kunnen terugkeren. Sterker nog, er is budget voor ze geregeld. Ze krijgen 5000 euro om terug te kunnen keren. Maar wij hebben zo’n goed georganiseerd land dat het voor deze mensen fijn is om te blijven. Bijna allemaal werken ze ook, dus het is een complexe situatie.”

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

In Gouda verblijven op dit moment nog twaalf derdelanders. Zij hebben een voorlopige voorziening aangevraagd, in de hoop in Nederland te mogen blijven, vertelt Verhoeve. De afgelopen weken kregen op die manier bijna honderd derdelanders recht op een langer verblijf. “Zolang de procedures doorlopen, en dat kan maanden duren, mogen ze in de opvang blijven.”

Dat levert allerlei problemen op, zegt Verhoeve. “Gemeenten zijn in beginsel niet ingericht en bezig met asielopvang en in dit geval met Oekraïense ontheemden of ontheemden uit derde landen. We hebben er geen ervaring mee. Het is best ingewikkeld om met deze groep om te gaan, wetend dat er elke week honderden mensen uit Oekraïne zelf Nederland binnenkomen en de derdelanders, met alle respect, houden ook die plekken bezet.”

Europese rechter moet duidelijkheid bieden

Verhoeve wil duidelijkheid over de situatie rond derdelanders. Op dit moment mogen derdelanders die rechtsbescherming genieten, in Nederland blijven. “Maar de afgelopen tijd zagen we dat er ongeveer iedere week een andere uitspraak werd gedaan. Er is een ratjetoe aan rechterlijke uitspraken. Dat geeft veel onduidelijkheid.” Bovendien kunnen gemeenten moeilijk nagaan wie van de rechter mag blijven en wie niet, omdat de systemen niet op orde zijn.

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk nu hier terug via NPO Start. 

Gemeenten hebben de rechtbank vragen gesteld over de grote verschillen in uitspraken. “Maar voordat daar een uitslag over is, zijn we zo weer maanden verder”, vreest Verhoeve. Omdat de rechters zich baseren op Europese richtlijnen, vindt de burgervader van Gouda dat de Europese rechter duidelijkheid moet scheppen.

‘Zoeken naar humaniteit’

In Gouda is de situatie- in de opvangketen op dit moment te overzien. “We hebben een buffer, omdat we rekening hebben gehouden met extra uitbreiding. Maar er zijn gemeenten die echt tientallen derdelanders hebben te herbergen”, zegt Verhoeven, die benadrukt: “Zij houden de plekken bezet van mensen uit Oekraïne zelf.”

De burgemeester zit met het vraagstuk in zijn maag. “Het is ongelofelijk zoeken naar humaniteit. Je wil mensen een goede opvang bieden. Maar aan de andere kant: er zit zoveel druk op de huizenmarkt en op het bieden van onderdak aan alle mensen, dat wij een ingewikkelde keuze hebben te maken.”

Lees ook: 

VNG en Veiligheidsberaad bezorgd om uitvoer uitzetten derdelanders

Door: Peter Visser