Overheid kent consequenties toepassen AI onvoldoende: ‘Schrijnende voorbeelden waarbij te laat is gehandeld’

De overheid kijkt niet goed genoeg naar de consequenties op lange termijn als het op het toepassen van kunstmatige intelligentie aankomt, zegt Rudy van Belkom, directeur Stichting Toekomstbeeld der Techniek, in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

"Corona, de toeslagenaffaire. Het zijn schrijnende voorbeelden waarbij te laat is gehandeld", vertelt Van Belkom. Bij de toeslagenaffaire wordt volgens Van Belkom te weinig gesproken over de rol van technologie daarin. "Er is AI toegepast, dat is een algoritme. Een van de variabelen was een dubbele nationaliteit, dan werd je eerder aangemerkt als fraudeur. Dan denk je niet goed na over de consequenties. Dan ben je onvoldoende bezig met wat de implicaties voor de maatschappij zijn. Daar is meer aandacht voor nodig", stelt hij.

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

De toekomst is niet te voorspellen, ook niet voor Van Belkom of AI. Dus wat werkt dan wel? "Draaiboeken. Heb plan A, B, C en D. Vaak is de geest al uit de fles. De technologie is er en dan gaan we denken: willen we dit eigenlijk wel? Dat is veel te laat. Je kunt dingen ook voorzien." Hij doelt op mogelijkheid om "bepaalde implicaties te kunnen doorrekenen". Want dat ken wel, volgens Van Belkom. Cruciale vragen die worden gesteld over beleidsmaatregelen worden volgens Van Belkom te laat gesteld. "Pas als het misgaat."

Denktank

Vandaag wordt denktank De Toekomst Kamer gelanceerd. Daarin zitten 50 tot 60 organisaties die meedenken over de toekomst: overheid, wetenschap, markt, maatschappij. De denktank is geen belangenorganisatie of lobbyclub, benadrukt Van Belkom. "Wij zijn heel objectief en willen alleen in kaart brengen dat bepaalde beleidskeuzes van nu, consequenties hebben voor onze toekomst." De vraag 'ben je daar bewust van?' staat dan vaak centraal.

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk nu hier terug via NPO Start.

Waarom denkt Van Belkom dat zijn denktank passend is in de politiek? "Omdat het vaak om politieke keuzes gaat", legt hij uit. Of het nu gaat om de inzet van ChatGPT op scholen of om bepaalde variabele voor een algoritme, zoals bij de toeslagenaffaire. "Het zijn gewoon keuzes. Je kan ook zeggen: we doen het niet."

De Toekomstkamer fungeert overigens niet als adviesorgaan. "Wij maken beter geïnformeerde besluitvorming mogelijk. Om goed te weten wat je opties zijn", aldus Van Belkom.