‘Mijnenveld’ in China vraagt topprestatie van premier Rutte: ‘Wij willen ook wat van de Chinezen’

Demissionair premier Mark Rutte staat voor een ingewikkelde klus tijdens zijn bezoek aan China. Rutte wil de Nederlandse handelsbelangen behartigen, maar de Amerikanen verhinderen dat hij Beijing kan geven wat het wil, namelijk de nieuwste chipmachines van techgigant ASML uit Veldhoven. "Hij moet op eieren lopen."

Rutte en minister Geoffrey van Leeuwen (Buitenlandse Handel) beginnen de eerste dag van hun bezoek aan China dinsdag met een gesprek en een diner met vertegenwoordigers van het Nederlandse bedrijfsleven. Centraal staat het handels- en investeringsklimaat. In China zijn meer dan 860 Nederlandse bedrijven actief.

Nederland is binnen de EU een grote speler in China. Het totale handelsvolume tussen beide landen bedroeg vorig jaar 96,4 miljard euro. "China is ongelofelijk belangrijk. Als je kijkt naar import, is China de belangrijkste handelspartner van de Europese Unie", zegt journalist van Het Financieele Dagblad Jean Dohmen in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Toch is het voor het bedrijfsleven in China een lastige tijd. Het land kampt met een crisis in de vastgoedsector en overcapaciteit in de industrie. Maatregelen van de Chinese overheid zoals anti-spionagewetgeving maken het voor ondernemers niet makkelijker om zaken te doen.

Beijing hoopt dit jaar nog een groeicijfer te laten zien van rond de 5 procent. Maar dat wordt door kenners gezien als ambitieus.

'Mijnenveld voor Rutte'

Voor de Nederlandse handel met China is corona een kantelpunt geweest. Toen is duidelijk geworden hoe afhankelijk Nederland op sommige vlakken was van China. Sindsdien wordt er ook anders gekeken naar zaken doen met China. Die afhankelijkheid moet minder worden, vindt het demissionaire kabinet.

Dohmen: "Al een jaar of tien geleden begon het ongemak te groeien en dachten we: wacht eens even, China is toch wel erg bezig om zijn eigen bedrijfsleven te bevoordelen. Het is moeilijker voor ons om daar binnen te komen dan andersom. Er werd gezegd: China moet gelijkwaardige handel gaan drijven. Dat gebeurt niet. Sterker nog, er zijn allerlei geopolitieke problemen bijgekomen."

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets!

Hij somt op: "Wij hadden kritiek op de manier waarop China in Hongkong heeft opgetreden, er is in het Westen in toenemende mate steun voor Taiwan en we maken ons zorgen over de Oeigoeren, die - zo zijn de geluiden - door China als dwangarbeiders worden ingezet. Je kan producten kopen waar Oeigoerse dwangarbeid bij betrokken is."

"Tel daarbij op dat China op dit moment de kant van Rusland kiest en in onze ogen onvoldoende doet om Poetin tot de orde te roepen, en je kunt wel zeggen dat er sprake is van een mijnenveld voor Rutte" tijdens zijn bezoek aan China, zegt Dohmen.

ASML

ASML zal voor de Chinezen een belangrijk gespreksonderwerp zijn. De chipmachinefabrikant mag niet meer alle machines aan China leveren. De VS wil nu ook dat ASML met het onderhoud van bepaalde machines stopt. Als dat gebeurt, kunnen deze dure machines al snel niet meer draaien.

ASML is volgens Dohmen dé reden dat China Rutte met open armen ontvangt. "Voor Beijing is het ongelofelijk belangrijk om die machines in handen te krijgen. China heeft de ambitie om de technologische grootmacht van de 21e eeuw te worden. Als het gaat om de modernste chips, lopen ze volgens experts een jaar of tien achter. Wat de Verenigde Staten betreft blijft dat ook zo."

Goedemorgen Nederland terugkijken? Dat kan hier op NPO Start.

Omdat Rutte onder druk van de Amerikanen China geen nieuwe chipmachines kan toezeggen, is het de vraag wat hij president Xi Jinping te bieden heeft. "Misschien niet zoveel", vreest Dohmen. Dat maakt het voor de premier lastig om iets op te halen. "Wij willen natuurlijk ook dingen van de Chinezen."

NAVO

Toch is er naast ASML nog een reden voor de Chinezen om Rutte nu te ontvangen. De premier maakt namelijk goede kans om Jens Stoltenberg op te volgen als secretaris-generaal van de NAVO. "Rutte is interessant omdat hij waarschijnlijk een rol gaat spelen in het Westen", zegt Dohmen.

Ook in die hoedanigheid zal Rutte "met veel tact punten aan de orde moeten stellen", zegt de journalist. Zeker nu er onderzoeken lopen naar Chinese malware-aanvallen en spionage in de Rotterdamse haven. "Rutte moet op eieren lopen."

Op de tweede dag van het bezoek gaan de demissionair premier en Van Leeuwen langs bij president en partijleider Xi Jinping en premier Li Qiang. Van Leeuwen heeft dan ook een gesprek met de Chinese minister van Handel, Wang Wentao.