De vorm is gevonden, maar formatie rechts kabinet kan nog mislukken: ‘Vertrouwen is het hete hangijzer’

Nu de formerende partijen een vorm hebben gevonden, kan het gevecht om de inhoud beginnen. Volgens hoofdredacteur van EW Magazine Hella Hueck moet de nieuwe premier snel bij de gesprekken betrokken worden en kunnen de gesprekken nog altijd stuklopen. "Vertrouwen is het hete hangijzer."

Afgelopen week kwam het eindverslag van inmiddels oud-informateur Kim Putters. Hij pleit daarin voor een extraparlementair 'programkabinet'. Het is de bedoeling dat PVV, VVD, NSC en BBB komen tot een beknopt regeerakkoord, waarin afspraken op hoofdlijnen worden gemaakt. Op die manier moet de Tweede Kamer meer macht krijgen.

Hueck vraagt zich af of die vorm in de praktijk werkbaar is. "Het klinkt heel mooi, maar juist op netelige dossiers zal iedereen de neiging hebben om de achterban tevreden te willen houden", zegt ze in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Bovendien: "Er zijn grote dossiers, van migratie tot Oekraïne en overheidsfinanciën, die een soort eensgezindheid behoeven."

Hueck ziet nog altijd maar weinig vertrouwen tussen de vier partijen. "Je zou kunnen zeggen: juist als je weinig vertrouwen in elkaar hebt, moet je dingen heel duidelijk vastleggen. Anders springen alle kikkers uit de kruiwagen." Ze vraagt zich hardop af of het "in deze constellatie" lukt om ideeën tot wasdom te brengen.

'Snel premier betrekken'

De partijen praten in de komende formatieronde over de inhoud, vermoedelijk wordt er pas daarna gekeken naar de 'poppetjes', de bewindspersonen die in een nieuw kabinet moeten zetelen. Maar nu bekend is geworden dat geen van de fractievoorzitters van de formerende partijen premier wordt, nadat NSC een premierschap van PVV-leider Geert Wilders blokkeerde, doen ze er volgens Hueck alles aan om de nieuwe premier tijdig bij de gesprekken te betrekken.

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets!

Hueck: "Normaal gesproken zeg je: die premiervraag regelen we op het einde wel, eerst de inhoud. Maar de man of de vrouw die deze klus moet gaan klaren, moet volgens mij snel betrokken worden. Die wordt geconfronteerd met een enorme uitdaging." De hoofdredacteur van EW Magazine denkt dat de partijen op de achtergrond al druk op zoek zijn naar bewindspersonen.

'Migratie veelkleurig beestje'

Dan zijn er ook nog inhoudelijke verschillen tussen de partijen, die groter zijn dan soms wordt gedacht, zegt Hueck. "Neem de zorg. De PVV is voor het afschaffen van het eigen risico. Dat kost miljarden. De VVD is daar veel terughoudender in", zegt ze. "Maar ook migratie, een onderwerp waarvan wordt gezegd: 'het is een rechts kabinet, ze komen er wel uit', is een veelkleurig beestje."

"De partijen zijn het er wel over eens dat er een quotum moet komen voor het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt. Maar je hebt ook arbeidsmigratie. Bijvoorbeeld techbedrijf ASML zegt: we hebben werknemers uit het buitenland nodig en we hebben internationale studenten nodig", aldus Hueck. "Ook migratie is een dossier waarop de partijen niet echt op één lijn zitten."

Goedemorgen Nederland terugkijken? Dat kan hier via NPO Start.

Ook als het gaat over Oekraïne zijn de partijen verdeeld. De PVV plaatst vraagtekens bij de miljardensteun aan Kiev, terwijl de VVD de noodzaak van die steun blijft benadrukken. Hueck denkt dat de PVV op dat onderwerp zal buigen. "Je ziet daar de hele tijd de twee gezichten van Wilders. Aan de onderhandelingstafel laat hij een ander gezicht zien dan de PVV'ers in de Tweede Kamer en als hij even op X zit."