Eindelijk zicht op kabinet na werk Kim Putters: ‘Zijn naam komt op als nieuwe premier’

Informateur Kim Putters heeft de weg vrijgemaakt voor een rechts kabinet met PVV, VVD, NSC en BBB. Dat concludeert politiek journalist van EW Magazine Victor Pak, daags nadat Putters zijn eindverslag over de laatste formatieronde heeft ingeleverd. "Er is nog een flink aantal hordes te nemen. Maar dit is echt een koers waar de politiek naartoe kan, die we eigenlijk heel de formatie niet hebben gehad."

In zijn verslag introduceert de inmiddels oud-informateur Putters de term 'programkabinet', die hij als een vorm van een extraparlementair kabinet ziet. Met een programkabinet ontstaat "een vorm die niet alleen ruimte geeft om oplossingen te vinden voor de maatschappelijke uitdagingen, maar die ook voldoende politieke binding, stabiliteit en bestuurbaarheid biedt", staat in zijn eindverslag.

Een nieuw kabinet is niet eerder zo dichtbij geweest tijdens deze formatie, zegt politiek journalist Pak in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Lang leek het erop dat het met deze vier partijen niet ging lukken. Het rapport van de vorige informateur, Ronald Plasterk, sloeg dood neer. Er werd zelfs gesproken over nieuwe verkiezingen. Nu hebben we een ijkpunt. Putters heeft iets weten neer te zetten wat kansrijk is."

Programkabinet

Putters kiest voor een programkabinet. Pak: "Het is een vorm van een extraparlementair kabinet, waarbij de band tussen de Tweede Kamer en het kabinet heel los is. Putters wil dat op een aantal manieren bereiken, bijvoorbeeld doordat de vier partijleiders in de Tweede Kamer blijven. Zij gaan niet het kabinet in, Geert Wilders zal geen premier worden. Daarnaast worden er mensen van buiten de politiek voor het kabinet gevraagd."

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je aan en mis niets!

Hij gaat verder: "Dat is niet helemaal nieuw. De afgelopen kabinetsperiode hebben we Ernst Kuipers gehad. Hij was niet verbonden aan een politieke partij en werd namens D66 minister voor Volksgezondheid. Maar toch is dit een nieuwe variant." De bewindslieden in een programkabinet moeten volgens Putters een "evenwichtige mix" zijn van mensen van binnen en buiten de politiek. Putters denkt aan een verdeling van 50 procent die "politieke verankering" heeft, en 50 procent van buiten de politiek.

Om te komen tot een programkabinet moet een aantal stappen worden gezet, schrijft Putters. PVV, VVD, NSC en BBB moeten eerst procesmatige samenwerkingsafspraken maken voor hun "onderlinge verkeer" in de Tweede Kamer en de verhouding met het kabinet en andere fracties. Daarna moeten de samenwerkende fracties een beknopt hoofdlijnenakkoord maken, waarin afspraken worden vastgelegd over bijvoorbeeld financiële en internationale kaders waarbinnen het kabinet kan opereren.

Tien onderwerpen

Tot nu toe gaat het om tien onderwerpen waarover de vier partijen in gesprek gaan. "Het gaat over migratie, de rechtsstaat, voedselzekerheid, koopkracht, bestaanszekerheid; thema's die we kennen van de verkiezingscampagne", vertelt Pak. "De partijen maken geen stevige coalitieafspraken zoals we die kennen van eerdere kabinetten. Het moet een akkoord op hoofdlijnen worden." Belangrijke onderwerpen als onderwijs en klimaat worden niet genoemd. Pak: "Het is onduidelijk of dit dé lijst is, of dat die nog wordt uitgebreid."

Goedemorgen Nederland terugkijken? Dat kan hier via NPO Start.

Hij denkt dat een programkabinet past in de tijdsgeest. "Nederland is wat gepolariseerder, we stemmen heel erg verdeeld. Er zitten nu vijftien partijen in de Tweede Kamer, twintig jaar geleden waren dat er maar tien. Het is moeilijker om tot afspraken te komen. Partijen willen ook minder inleveren, want je wordt keihard afgestraft door de kiezer. Door een lossere manier van samenwerken te vinden, wat Putters nu heeft beschreven, is de hoop dat het land geregeerd kan worden."

Wordt Putters premier?

Pak vindt dat Putters zijn werk als informateur "heel goed" heeft gedaan. "Hij heeft in een maand tijd, waarvan hij slechts drie weken met politici heeft gesproken, veertien pagina's aan verslag ingeleverd, twee keer zoveel als de vorige informateur. En Plasterk deed er twee maanden over. Dan kan je niet zeggen dat Putters het slecht heeft gedaan."

Inmiddels wordt de naam van Putters her en der in verband gebracht met het premierschap. Pak: "Zijn naam komt natuurlijk wel op, maar hij is wel verbonden aan de PvdA. Hij is namens die partij gemeenteraadslid geweest, hij is senator geweest. Hij heeft de partijkleur, maar door zijn werk bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en nu als voorzitter van de Sociaal-Economische Raad, wordt hij toch gezien als iemand die boven de partijen staat. Laat dat nou net iets zijn wat we zouden willen in zo'n programkabinet."

Maar, zegt Pak: "In zijn verslag staat beschreven dat de vier partijen later gaan bespreken wie er minister-president wordt. We weten het dus nog niet."

De Tweede Kamer debatteert volgende week woensdag over het eindverslag van Putters. Daarna wordt er een nieuwe informateur aangewezen.