Lianne verloor zichzelf in de toxische wirwar aan zelfhulpboeken: ‘Ik raakte overspannen’
Boekenwinkels ligger er vol mee: zelfhulpboeken. Het kan mensen verder helpen, maar je kan jezelf ook verliezen in de zoektocht naar persoonlijke groei, zoals 'self help hipster' Lianne Keeming overkwam. "Ik raakte overspannen en moest een pas op de plaats maken", zegt zij in Stand van Nederland: Generatie Next op NPO 2.
Lianne raakte al op haar twaalfde in de ban van zelfhulpboeken. "Vanaf dat moment smaakte het naar meer en ging ik allerlei dingen lezen waar ik op mijn twaalfde nog niet per se mee bezig hoefde te zijn. Ik vond het gewoon heel interessant."
'Ik raakte overspannen'
Lianne vertelt dat zelfhulpboeken je het idee geven dat alles maakbaar is, dat alles altijd aan jezelf ligt en dat elke vrije minuut nuttig besteed moet worden. Lijstjes opstellen en doelen nastreven zijn daarbij dagelijkse kost. "Dat kan heel leuk zijn, tot een bepaald punt dat je daar jezelf in kan verliezen."
Dat laatste overkwam Lianne. "Ik raakte overspannen en moest een pas op de plaats maken", vertelt zij. "Ik heb moeten leren wat zelfcompassie is en dat je menselijke behoeftes hebt die niet per se passen in een to do-lijstje of een (vijfjaren)plan. Toen ben ik veel meer op zoek gegaan naar: goh, ik heb vandaag heel de dag vrij, wat wíl ik allemaal doen? Waar heb ik zin in? Wat zou ik leuk vinden? En dat heeft alles veel makkelijker en leuker gemaakt. Dus niet meer moeten, maar willen."
Toxische zelfhulp
Wat Lianne meemaakte, bevestigt de zorgen die psycholoog Thijs Launspach heeft over zelfhulp. "Er is heel veel goede zelfhulp waar je wijzer van wordt, een begripvoller mens van wordt en waardoor je meer begrip voor jezelf kan hebben. Daar heb ik niet zo veel problemen mee, maar er is een tak van zelfhulp waar ik mij wel zorgen over maak. Die wat mij betreft ook toxische kantjes heeft. Bijvoorbeeld dat je jezelf gelukkig kunt denken en dat je maar hoeft te kiezen om succesvol te worden of gelukkig te worden."
Dat zit het pijnpunt, aldus Launspach. Hij zegt dat mensen juist niet zelf te kiezen hebben wat betreft geluk en gelukkig zijn. "Dat heeft ook te maken met je genen, met je persoonlijkheid, met je opvoeding. Het idee dat als je maar hard genoeg je best doet en jij jezelf gelukkig kan denken, daar heb ik problemen mee."
Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!
Launspach vindt de gedachte wel mooi. "Het is fijn om te geloven", zegt hij. In de praktijk valt het echter vaak heel anders uit. "Wat er gebeurt, is dat je die stappen doorloopt en methodes probeert. Je probeert het heel goed te doen en toch lukt het niet. Dan denk je: zie je wel, het ligt toch aan mij, ik kan dat niet." Dat heeft uiteindelijk een negatief effect op iemands gemoedstoestand.
Gebrek aan betekenis
De weg naar zelfhulp is zo oud als de weg naar Rome. Dat toch veel mensen zich ongelukkig voelen en om die reden aan de zelfhulp slaan, heeft volgens Launspach met twee dingen te maken. Ten eerste een gebrek aan betekenis. "We weten soms niet helemaal goed waarvoor we het doen in het leven of wat wij bij te dragen hebben. Dat maakt je echt niet gelukkiger of tevredener."
Volgens de psycholoog leven wij, ondanks alle verbindingen en connecties die wij tegenwoordig hebben, in een eenzame tijd en voelen wij ons vaak alleen. "Wij leven in een tijd waarin wij ons wat meer terugtrekken van andere mensen en juist minder deelnemen aan gemeenschappen." Onze tijd invullen met technologie en veel tijd spenderen aan social media spelen daar een grote rol in.
"Wij willen ook vrijblijvender leven. We zijn minder geneigd bij een vereniging te gaan, want dan moet je ook bardiensten draaien. We zijn ook minder geneigd om bij een politieke partij te horen." Vroeger was dit vanzelfsprekender dan nu het geval is, vertelt de psycholoog. "Daarom trekken wij ons terug van de maatschappij en leven wij steeds meer op ons eigen eilandje. Dat maakt ons ongelukkiger en vaak ook eenzamer."
Meer zien van Stand van Nederland: Generatie Next? Dat kan via NPO Start.
Dat de zelfhulpindustrie hierop inspeelt en met het antwoord komt van: 'meer aandacht voor jezelf', vindt Launspach kwalijk. "Want dat is niet per se het geval."
Zelfhulpboeken
Het is overigens niet zo dat Launspach alle zelfhulp(boeken) platslaat. "Ik denk dat het heel goed is om te investeren in jezelf. Het is handig om door middel van boeken meer te weten te komen over jezelf en hoe je hersenen werken." Een (zelfhulp)boek aanschaffen ziet Launspach zelden als weggegooid geld. "Je kunt wel degelijk een wijzer mens worden van boeken lezen, en dat moeten mensen ook vooral moeten. De vraag is alleen: welke boeken lees je?"
In de zoektocht naar zichzelf, grijpen mensen steeds vaker naar zelfhulpboeken. Is dat altijd de juiste oplossing? Niet voor iedereen, want je kan jezelf er ook in verliezen. De vraag is: waarom lezen wij zoveel zelfhulpboeken en waarom voelen wij ons soms zo eenzaam en alleen? Kijk zaterdag om 22.00 uur naar Stand van Nederland: Generatie Next op NPO 2.