Nog altijd honderden Oekraïners naar Nederland, maar lang niet altijd vanuit Oekraïne: ‘Mannen die komen voor baankansen’

Nog steeds komen honderden Oekraïners per week Nederland binnen, maar lang niet altijd rechtstreeks vanuit hun thuisland. Inmiddels is de druk op het aanmeldcentrum voor Oekraïense vluchtelingen in Utrecht zo hoog, dat de opvang dreigt de deuren te moeten sluiten.

"Eerst zagen we vrijwel alleen maar vrouwen die de oorlog ontvluchtten, nu zijn het bijna alleen maar mannen die komen voor de baankansen", zegt Jaap Donker van de Veiligheidsregio Utrecht tegen De Telegraaf. "Ze komen van Polen tot Portugal. In één geval klopten zelfs Oekraïners uit Canada hier aan."

De bedden in de laatste overgebleven opvang voor Oekraïners raken in sneltreinvaart bezet. In de opvang is plek voor 140 mensen, maar dagelijks komen er vijftig tot zestig asielzoekers bij. Ondertussen stokt de doorstroom. Donker: "De kans is zeer realistisch dat we ergens in de komende weken tijdelijk de poorten moeten sluiten."

"Wij willen het natuurlijk absoluut niet, maar er rest ons dan geen andere keus omdat de mentale en fysieke leefomstandigheden zoals de hygiëne niet meer te garanderen zijn", zegt hij.

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

De Veiligheidsregio Utrecht ziet dat de opvang lang niet meer enkel onderdak biedt aan mensen die de oorlog zijn ontvlucht. "Sinds de zomer zien we vooral alleenreizende mannen die zeggen te komen voor arbeidskansen en de goede voorzieningen hier."

'De verhalen gaan razendsnel rond'

Oekraïners mogen tot minimaal maart 2025 in de Europese Unie wonen en werken, zo werd afgesproken na het uitbreken van de oorlog. Nederland is een populaire bestemming, zegt Donker. "De verhalen gaan razendsnel rond in Telegram-groepen, bijvoorbeeld over de gratis opvang. Inmiddels komen Oekraïners ook vanuit heel Europa naar Nederland: van Polen tot Portugal, ook als ze daar al gewoon een plekje in een opvang hebben."

Sommige Oekraïners komen naar Nederland voor een operatie, omdat ook de zorgkosten worden betaald. Donker roept op: "Als je hier komt voor de goede baankansen, laat werkgevers dan voor huisvesting zorgen of ga zelf iets huren. Nu houden ze plekken bezet voor echte vluchtelingen."

'Veel kritischer zijn'

Voormalig commandant van het Korps Mariniers Jeff Mac Mootry vindt dat we best vraagtekens mogen plaatsen bij wie we opvangen. "Oekraïne is een enorm groot land. De grootste ellende speelt zich af in het oostelijk deel van Oekraïne. Als vrouwen en kinderen, van wie de partners aan het front vechten, naar Nederland komen, bestaat er geen twijfel: die moet je opvangen en goed verzorgen."

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug via NPO Start.

"Maar als jonge kerels, die misschien eigenlijk naar het front hadden gemoeten, naar Nederland komen en ook van alle faciliteiten gebruik maken die wij bieden, dan moet je vragen of dat niet onnodig druk op het systeem oplevert", zegt Mac Mootry in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Je mag best veel kritischer zijn op wie je wel en niet de faciliteiten geeft die bij de vluchteling horen."

Hij erkent dat dat betekent dat je mogelijk mensen bij de deur moet weigeren. "Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Die uitdrukking bestaat niet voor niets", zegt Mac Mootry. "Ja, het klinkt hard, maar als je mensen terugstuurt naar het westelijke deel van Oekraïne, bijvoorbeeld naar een stad als Lviv, dan denk ik niet dat je iemand in levensgevaar brengt. En dan heb je plek voor vrouwen en kinderen uit het oosten."