Hoogleraar over veiligheidsconferentie München: ‘Zelfde geopolitieke dreiging als in 1938’

In München is de jaarlijkse internationale veiligheidsconferentie begonnen, in een tijd waarin geopolitieke spanningen een kookpunt hebben bereikt. "Als we niet oppassen, behoort een confrontatie met Rusland in de komende vijf tot acht jaar echt tot de mogelijkheden", waarschuwt hoogleraar krijgswetenschappen Frans Osinga in het radioprogramma Sven op 1.

Eerder vergeleek de Britse minister van Buitenlandse Zaken David Cameron deze editie van de veiligheidsconferentie met de Conferentie van München van 1938. "Cameron wees naar de destijds zichtbare dreiging die waarneembaar was voor iedereen", zegt Osinga. "Dat zien we momenteel ook."

Verleden niet herhalen

De Britse minister doelde op het feit dat tijdens de conferentie op 30 september 1938 de toenmalig Britse premier Neville Chamberlain samen met Frankrijk en Italië een verdrag sloot waarin stond dat Adolf Hitler Sudetenland, het overwegend Duitstalige deel van Tsjechoslowakije, bij het Duitse Rijk mocht voegen. In ruil daarvoor zag Hitler af van de totale inname van het land.

Chamberlain geloofde dat een totale oorlog met het Verdrag van München te voorkomen was, maar staat nu symbool voor toegeef- en verzoeningspolitiek, door keer op keer mee te gaan met de eisen van Hitler. Cameron hoopt met zijn uitspraak dat eenzelfde route met Russisch president Vladimir Poetin wordt voorkomen.

Luister deze uitzending van Sven op 1 nu terug als podcast.

Wereldoorlog niet ondenkbaar

"Als we niet oppassen, staan we aan de vooravond van een nieuwe wereldoorlog", onderstreept Osinga. De afgelopen maand hebben diverse Europese politieke leiders en militaire commandanten in koor hun vrees geuit dat een confrontatie met Rusland tot de mogelijkheden behoort.

Toch ziet de hoogleraar ook bemoedigende geluiden. "Iedereen neemt dat bericht serieus en je ziet dat er maatregelen worden getroffen om het juist te voorkomen. Als je vrede wil, moet je op oorlog voorbereiden. Dan is de kans dat de oorlog daadwerkelijk uitbreekt geringer."

Agendapunten

De komende drie dagen staan, naast de Russische dreiging, in het teken van de oorlog in Oekraïne, de toekomst van de NAVO en het conflict tussen Israël en Hamas in het Midden-Oosten.

Er zijn 800 mensen uitgenodigd, waaronder president van Oekraïne Volodimir Zelenski. Ook demissionair premier Mark Rutte en ministers Hanke Bruins Slot (Buitenlandse Zaken) en Kajsa Ollongren (Defensie) zijn aanwezig. Rusland is niet uitgenodigd.

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en blijf op de hoogte!

NAVO-norm heikel thema

Een ander belangrijk thema dit weekend is het defensiebudget van NAVO-landen. Dat moet voldoen aan de norm van 2 procent van het bruto binnenlands product. 18 van de 31 NAVO-landen voldoen daar inmiddels aan, terwijl dat er vorig jaar nog maar zeven waren. Nederland haalt de NAVO-norm nog niet, maar volgens Ollongren is Nederland er bijna.

Dat is zeer belangrijk, onderstreept Osinga. Al kijkt hij niet gek op van de uitspraak van de Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump over dat Rusland NAVO-landen mag aanvallen die niet voldoen aan deze norm. "Het gaat Trump niet om geld. Hij keert zich al decennialang tegen de NAVO. Artikel 5 is voor Trump niet heilig. Wat hij zegt past perfect in het beleid waar hij al decennialang mee bezig is."

Tekst gaat verder onder de X:

De defensieminister gaf in Nieuwsuur aan dat ze het Defensie-budget wil verdubbelen naar 4 procent als de Verenigde Staten uit de NAVO stapt. "Er werd geen rekening gehouden met het feit dat Trump misschien wel herkozen wordt, waardoor de NAVO-steun van Amerika twijfelachtig zal worden", zegt Osinga. "Amerika levert ongeveer 20 procent de NAVO-investeringen op en op sommige militaire gebieden leveren zij 60 tot 80 procent van de capaciteiten. Dat moet Europa dan zelf gaan ophoesten."

Het positieve van de veiligheidsconferentie in München, dat achter gesloten deuren plaatsvindt, is volgens Osinga dat niets wordt besloten, maar iedereen elkaar duidelijk kan vertellen hoe ze erin staan. "Naar Israël en Iran kunnen nu bijvoorbeeld duidelijke signalen worden afgegeven."