Gemeente Westerwolde naar de rechter om noodsituatie Ter Apel: ‘Een gecreëerde crisis die er niet hoeft te zijn’

Gemeente Westerwolde spant een kort geding aan tegen het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) om via die weg af te dwingen dat staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) zich aan de gemaakte afspraak houdt van maximaal 2000 asielzoekers in het aanmeldcentrum in Ter Apel. De rechtbank in Groningen doet op 23 januari om 14.00 uur uitspraak.

Het standpunt van de gemeente Westerwolde is dat er sprake is van wanbeleid. De staatssecretaris en het Rijk zeggen niet onwelwillend te zijn, maar dat het gewoon niet lukt om zich aan de afspraak van 2000 mensen te houden.

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

'Gecreëerde crisis'

Westerwolde krijgt steun van andere gemeenten in Groningen, de provincie zelf en de Veiligheidsregio in het standpunt dat er sprake is van structureel wanbeleid. "Dit is een gecreëerde crisis die er niet hoeft te zijn als het Rijk erin slaagt meer aanmeldcentra te maken en meer azc's. Dan kunnen wij in dit hele land voor een goede opvang zorgen", zegt burgemeester van Groningen Koel Schuiling in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Tekst gaat verder onder X

Dat de overheden nu tegenover elkaar staan geeft volgens Schuiling aan hoe hoog de nood is in Ter Apel, met jaren achter elkaar waarin te veel mensen worden opgevangen. "Die kunnen wij niet goed verzorgen", benadrukt Schuiling. Zoals de opvang nu is, vindt de burgervader "onaanvaardbaar".

Brandbrief

In een brandbrief die Schuiling stuurde naar de Tweede Kamer vroeg hij de overheid werk te maken van meer aanmeldcentra. Het vertrouwen dat hij heeft in Den Haag "is op dit vlak behoorlijk onderuit geschoffeld", zegt hij.

Heb jij Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze aflevering nu hier terug via NPO Start.

Schuiling is positief over de inzet van de staatssecretaris, maar maakt zich zorgen over de spreidingswet. Die wordt volgende week door de Eerste Kamer behandeld. "Dat ligt ingewikkeld. Die wet moet er komen in de hoop dat je die nooit hoeft toe te passen, omdat iedereen dan vrijwillig meewerkt aan de opvang van asielzoekers."

Kort geding

Tijdens de rechtszitting laat de gemeente weten dat in het aanmeldcentrum in Ter Apel te veel asielzoekers worden opgevangen dan is afgesproken. "Dat is niet aanvaardbaar, nu niet en in de toekomst niet", zegt de advocaat van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt. De advocaat voegt eraan toe dat het hoge aantal asielzoekers "leidt tot incidenten en overlast, ook buiten de opvang".

De gemeente wijst de rechter op de openbare orde, brandveiligheid, leefbaarheid en sociale veiligheid. En overschrijding van het maximumaantal asielzoekers heeft volgens de advocaat serieuze consequenties voor de bevolking van Ter Apel die de aanwezigheid van het centrum ervaart als een aanzienlijke belasting. Daarbij komt dat er een groep van 250 asielzoekers, alleenstaande mannen, voor overlast zorgt. Dat levert volgens hem spanningen op bij bewoners en medewerkers van het centrum, maar ook onder asielzoekers.

De gemeente Westerwolde wil dat het COA een dwangsom opgelegd krijgt van 25.000 euro voor elke dag dat er te veel asielzoekers in Ter Apel worden opgevangen. Dat moet volgens de advocaat "voldoende prikkel" zijn voor het COA om zich aan een maximaal aantal asielzoekers te houden.

Reactie COA

"Het COA komt de afspraken niet na, dat is juist", erkent de advocaat van de organisatie. Volgens hem is het "schaken op verschillende borden voor COA en de staatssecretaris, omdat er afhankelijkheid is van verschillende partijen, waaronder gemeenten". En daar ondervindt het COA volgens hem "in toenemende mate weerstand van gemeenten en omwonenden die zich verzetten tegen de komst van statushouders en asielzoekers. Een grote hoeveelheid zeer tijdelijke locaties draagt niet bij aan een stabiel opvanglandschap."

Volgens de advocaat is het COA "alle dagen met man en macht bezig om voldoende opvangplekken te realiseren om Ter Apel te ontlasten". Dat lukte tot eind oktober, maar eind november en begin december was er een piek. Het aantal nieuwe asielaanvragen stijgt en het lukt niet om erkende vluchtelingen een woning te geven, zodat ze het asielzoekerscentrum kunnen verlaten. "Toen heeft het COA uit nood de keuze gemaakt om over de grens van 2000 mensen heen te gaan, om te voorkomen dat mensen geen opvang zouden krijgen."

Dat is volgens de advocaat ook het gevaar als de eis van Westerwolde wordt toegewezen. Andere opvangplekken zitten ook vol. "Dat zal ertoe leiden dat niet alle asielzoekers kunnen worden opgevangen. Dat is onwenselijk, zeker in de winterperiode."

Het COA betwist dat overbevolking zorgt voor overlast binnen en buiten het aanmeldcentrum. Volgens de advocaat is er "geen oorzakelijk verband tussen de overschrijding van de bezetting en de toename van de overlast". De overlast komt volgens hem door "het soort asielzoeker en niet het aantal. Het gaat om een beperkte groep asielzoekers uit een specifieke groep veilige landen, met weinig kans op een verblijfsvergunning. Zij gaan steeds zo snel mogelijk naar andere locaties."