Spanning klimaattop Dubai neemt toe onder leiding van oliedinosaurus: ‘Dansen op de verkeerde bruiloft’

Lukt het wereldleiders om afspraken te maken over het uitfaseren van fossiele brandstoffen? Die vraag hangt plots als een heet hangijzer boven de klimaattop in Dubai. "Eurocommissaris Wopke Hoekstra heeft gezegd: zonder een deal over fossiele brandstoffen is deze top mislukt. De lat ligt hoog en de vraag is of het allemaal gaat lukken", zegt diplomatiedeskundige Robert van de Roer, die de top op de voet volgt.

Landen liggen na een week op de klimaattop nog ver uit elkaar om het uitfaseren van fossiele brandstoffen, signaleren onderzoeker Sylvia Karlsson-Vinkhuyzen van Wageningen University (WUR) en beleidsadviseur Hilde Stroot van Oxfam Novib woensdag. "Na een goed begin van de top is het nu heel ingewikkeld", zegt Karlsson-Vinkhuyzen. "De partijen lijken in loopgraven te zitten en komen nog niet dichter bij elkaar."

Donderdag is een rustdag op de COP28 en daarom herhaalden onderhandelaars de dag van tevoren nog eens luid en duidelijk hun standpunt. Zo wil de Europese Unie op termijn stoppen met fossiele brandstoffen, benadrukte Eurocommissaris Wopke Hoekstra, die net was aangekomen op de COP. Over of het mogelijk moet blijven om uitstoot af te vangen is hij ook vrij duidelijk. "Er is geen alternatief voor het uitfaseren van fossiele brandstoffen zo snel als we kunnen."

Fossiele brandstoffen

Het begin van de top was veelbelovend, zag ook Van de Roer. "Allerlei akkoorden zijn gesloten, over tropische ziektes tot over voedsel. Het klimaatschadefonds is opgevuld met bijna een half miljard", zegt de diplomatiedeskundige in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Maar om te kunnen spreken van een geslaagde top, is volgens wereldleiders meer nodig. "Het gaat nu om het maken van afspraken over het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Dat is het hoofdonderwerp voor de komende dagen."

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

Met zijn uitspraak over fossiele brandstoffen heeft Hoekstra de lat hoog gelegd, zegt Van de Roer. "Het spant erom of het allemaal gaat lukken. De vraag is of de Europese Unie en China toenadering vinden. Achter de schermen hoor ik daar positieve signalen over. Maar als puntje bij paaltje komt weet je niet of er getekend wordt onder een stevige tekst."

De druk op de schouders van Hoekstra is groot, zegt Van de Roer. "Hij denkt misschien al na over naar wie hij moet wijzen als het niet rond komt. De vraag is of zijn uitspraak verstandig was. Hij heeft de lat extreem hoog gelegd en zichzelf daarmee opgezadeld."

'Dansen op verkeerde bruiloft'

Voorzitter van de conferentie is Sultan Ahmed Al Jaber. Tijdens de top werpt hij zich op als voorvechter voor het klimaat, maar hij is ook minister van Industrie in Saoedi-Arabië en baas van de nationale oliemaatschappij ADNOC. Volgens Van de Roer moet er goed gekeken worden naar de organisator. "Hij speelt een omstreden rol. Is hij een klimaatpaus of een oliedinosaurus?"

Tussen de gesprekken over een groene wereld door, werd deze week duidelijk dat Saudi-Arabië voor 42 procent aan olie gaat bijpompen in 2030. "Eerder meldde de New York Times al dat hij achter de schermen allerlei deals zou sluiten. Deze man is permanent in opspraak."

Bovendien werd deze week het verleden van Al Jaber, waarin hij vraagtekens plaatste bij klimaatwetenschap, breed uitgemeten. "Hij moest wéér in de verdediging op een persconferentie. Kortom: is dit nou de ideale voorzitter? Had deze top in dit land georganiseerd moeten worden?", vraagt Van de Roer zich af. "Het doet mij soms denken aan het WK in Qatar. Het is dansen op de verkeerde bruiloft."

Heb jij Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze aflevering nu hier terug via NPO Start.

Het ware gezicht van Al Jaber blijft volgens Van de Roer ondertussen in nevelen gehuld. "Het zorgt voor ruis op de lijn en leidt af van het hoofdonderwerp."

Hoekstra

Of Hoekstra Dubai zegevierend kan verlaten, wordt de komende dagen duidelijk. "Het wordt spannend, hoor ik ook uit Nederlandse regeringskringen", zegt Van de Roer. "Vergeet ook niet: uiteindelijk gaat het om een niet-bindende verklaring. Dat maakt het enerzijds zwak, anderzijds heb je dan iets om elkaar de komende jaren op aan te spreken."

Van de Roer benadrukt dat op kleinere schaal de top een succes is. "Er worden allianties gesloten, er zijn side events, nieuwe technologieën worden bekeken. Het is goed dat dat gebeurt, maar de hoofdprijs is natuurlijk een deal over fossiele brandstoffen. Bedenk daarbij wel: dit is een soort jaarlijkse bedevaart. Lukt het dit jaar niet, dan is er volgend jaar weer een herkansing. En de afgelopen dagen is de grabbelton goed en breed gevuld."