Mag je een inbreker opsluiten op de wc?

In het holst van de nacht schrik je wakker door het geluid van een rinkelende besteklade en voetstappen in je woonkamer. Je loopt voorzichtig naar beneden en ziet tot je schrik dat er bij je wordt ingebroken. Mag je de inbreker aanhouden, en zo ja: mag je de dief dan ook opsluiten tot de politie arriveert?

In de wet is vastgelegd dat niet alleen politieagenten een aanhouding mogen verrichten. In het geval van heterdaad is ook een burgerarrest toegestaan, vertelt strafrechtswetenschapper aan de Vrije Universiteit Amsterdam Robert Jansen in het radioprogramma WNL Het Misdaadbureau. "Als het gaat om een inbreker in je huis, dan bestaat de verdenking dat iemand diefstal met braak pleegt. Je hebt dan de mogelijkheid om die persoon aan te houden."

Het is in zo'n situatie ook niet per se strafbaar om iemand tijdelijk op te sluiten, zegt Jansen. "Je ziet weleens dat bijvoorbeeld een winkeldief of iemand die geweld heeft gepleegd door omstanders in bedwang wordt gehouden. Onderdeel van die aanhoudingsbevoegdheid is dat je die persoon mag opsluiten."

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

De strafrechtswetenschapper waarschuwt dat vrijheidsberoving in principe strafbaar is. "Het is niet toegestaan om mensen wederrechtelijk van hun vrijheid te beroven. Maar die strijd met het recht kan ontbreken op het moment dat daar een rechtvaardiging voor is."

Geweld

Als een inbreker of overvaller je met geweld aanvalt, zal een rechter je vermoedelijk niet straffen als je jezelf daartegen verzet, zegt Jansen. Hij noemt als voorbeeld juweliers die met geweld worden overvallen. "Als zij zich verdedigen met geweld, dan plegen ze eigenlijk een strafbaar feit. Maar als voor de officier van justitie duidelijk is dat het gaat om noodweer, dan kan de officier de inschatting maken dat het geen zin heeft om iemand daarvoor voor de rechter te brengen."

Wanneer iets noodweer is, hangt wel af van de situatie, zegt Jansen. Als iemand je aanvalt met een mes, mag je je daartegen met heftig geweld verzetten. Wanneer iemand dreigend op je afstapt, kan heftig geweld als buitenproportioneel worden beoordeeld.

De Misdaadlijn

Heeft u een vraag over misdaad? De onderzoeksredactie van Het Misdaadbureau beantwoordde eerder al vragen als ‘Hoe vaak wordt er gestolen bij de zelfscankassa?‘, ‘Waarom worden vrouwen verliefd op mannen in de gevangenis?‘ en ‘Heeft het zin om aangifte te doen van fietsendiefstal?‘ Heeft u ook een vraag, stuur die dan het liefst als audio-bericht naar Het Misdaadbureau via 06 57 83 28 94. Wie weet wordt jouw vraag behandeld in de volgende uitzending!

Luister iedere vrijdagavond tussen 19.00 en 20.00 naar Het Misdaadbureau op NPO Radio 1. Of luister het WNL-programma terug als podcast, via je favoriete podcast-app.