Europa laat zien dat coalitie met gedoogsteun mogelijk is, ‘maar wij gaan liever eindeloos formeren’

Een coalitie vormen met een gedoogpartner kan wel degelijk leiden tot succes. Dat zegt politiek journalist van EW Magazine Victor Pak in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Hij noemt Zweden als voorbeeld en migratie als hét beleidspunt dat een coalitie kan maken of breken. "Zweden laat zien dat deze coalitieconstructie mogelijk is. In Zweden is de rechtse partij Zweden Democraten gedoogpartner, maar zij hebben veel invloed op het regeringsbeleid."

Zweden heeft op dit moment een coalitie met drie partijen onder leiding van de liberaal-conservatieve Ulf Kristersson. De partij Zweden Democraten is gedoogpartner, een partij die volgens Pak vergelijkbaar is met de PVV. "Ze hebben allebei zeer kritische standpunten over migratie, maar ook hoe ze naar de Europese Unie kijken." Ook is de Zweedse partij klimaat-kritisch. "Maar in Zweden dragen ze dus bij aan het in stand houden van die coalitie, ze hebben invloed op het regeringsbeleid."

Volgens Pak lag deelname van de Zweden Democraten in de coalitie te gevoelig. "Nu is het voordeel voor Zweden dat ze veel meer ervaring hebben met gedoogconstructies. Ze hebben daar echt een traditie van gemaakt. Je ziet in meer Scandinavische landen dat het vaker een minderheidskabinet is, dus twee of drie coalitiepartijen die niet de meerderheid in het parlement hebben. Ze zoeken samenwerking met een andere partij om zo het beleid te kunnen vormgeven."

Volgens de politiek journalist werkt de constructie in Zweden naar behoren. "Op het thema veiligheid is bijvoorbeeld een heel stabiel en goed samenwerkingsverband tussen de partijen."

Heb jij Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze aflevering nu hier terug via NPO Start.

Pak zegt dat Zweden ook een belangrijke rol heeft gehad in de Europese regelgeving op het gebied van migratie. "De Zweedse partijen zorgden er begin dit jaar voor dat de Europese migratiedeal ook in Zweden vorm kreeg, dankzij het Zweedse voorzitterschap van de Europese Unie. Ze hadden een belangrijke rol om de regels in Europa omtrent migratie aan te scherpen."

'Gaan liever eindeloos formeren'

Het Nederlandse migratiebeleid was misschien wel het verkiezingsthema tijdens de campagne en een grote reden voor de monsterzege van Geert Wilders van de PVV. De vraag is of Wilders een kabinet kan vormen met gedoogsteun van de VVD, nu die partij niet wil deelnemen aan een kabinet. Volgens Pak laten naast Zweden meerdere Europese landen zien dat deze constructie goed mogelijk is. "Maar wij gaan liever eindeloos formeren om maar aan die meerderheid te komen."

"Het beste voorbeeld vind je in Italië met premier Giorgia Meloni", zegt Pak. Meloni werd vorig jaar premier en uitte harde kritiek op de EU en het migratiebeleid. "Alle migranten die we hier krijgen moeten we stopzetten en als we ze terug de Middellandse Zee hebben overgebracht moeten we hun bootjes tot zinken brengen", stelde Meloni eerder. "Felle taal", benadrukt Pak.

Daarnaast valt bij meerdere rechts-populistische partijen op te merken dat ze 'eurosceptisch' zijn. "Maar ze hebben Europa juist nodig om dit probleem op te lossen", zegt de politiek journalist. Hij zag hoe Meloni dit jaar samen met premier Mark Rutte en voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen de omstreden Tunesiëdeal sloot. "Dus waar je eerst heel kritisch bent op de EU, ga je daarna samen het vliegtuig in om die deals te sluiten. Ze heeft invloed op het beleid."

Hij benadrukt dat Meloni onder de Italiaanse bevolking heel populair is. "Ze scoort erg goed in opiniepeilingen. Dat komt omdat ze haar toon enigszins gematigd heeft. Ze was begin deze maand nog in Albanië voor een migratieakkoord. Haar gematigde toon en het zoeken naar samenwerkingen levert in ieder geval positieve rapportcijfers op."

Scheurtjes in Europese steun Oekraïne

Naast migratie is de steun aan Oekraïne ook een belangrijk onderwerp bij het vormen van een coalitie. Wilders wil alle steun aan het land aan banden leggen. Pak is heel benieuwd hoe Wilders, indien hij premier wordt, omgaat met Oekraïne. "Meloni was ontzettend kritisch en Italië heeft van oudsher ook goede banden met Rusland gehad. Maar sinds zij premier is geworden, steunt ze toch die steun aan Oekraïne. Ze maakt een kleine draai, maar zorgt wel voor meer populariteit."

Binnen het parlement in Nederland is erg breed gedragen steun voor de steun aan Oekraïne, aldus Pak. "Zelfs de SP heeft moties gesteund om dat wapentuig te leveren. Wilders was samen met Forum voor Democratie het meest kritisch. Wilders zal steun moeten krijgen en zal hierop moeten inleveren."